VĨNH BIỆT NGHỆ SĨ NGỌC HƯƠNG

Năm 1960, Bầu Ba Bản thành lập gánh hát Thủ Đô, vở tuồng khai trương là vở Tiếng Trống Sang Canh của soạn giả Thu An, danh ca Út Trà Ôn vai kép chánh, đào chánh là nữ nghệ sĩ Ngọc Hương. Các nhật báo có trang kịch trường đăng nhiều bài khen đoàn hát Thủ Đô, khen tuồng hay, hai cặp đào kép Út Trà Ôn và Ngọc Hương ca hát tuyệt vời. Tiếp sau vở tuồng Tiếng Trống Sang Canh, đoàn Thủ Đô hát vở Sầu Quan Ải, cũng thu hút số khán giả kỷ lục, báo chí và khán giả mê mệt với giọng ca thiên phú và truyền cảm của cặp đào kép Út Trà Ôn – Ngọc Hương. Ngọc Hương là ngôi sao sân khấu trẻ, tỏa sáng trên nền trời nghệ thuật như ngôi sao sân khấu Thanh Nga của đoàn Thanh Minh. Thời gian này, giọng ca quyến rũ của Ngọc Hương cũng được ông bầu Ba Bản thu thanh trên nhiều dĩa hát của hãng dĩa Hoành Sơn, do đó dân mê cổ nhạc các tỉnh ở Tiền Giang, Hậu Giang đều được thưởng thức giọng ca của Ngọc Hương, mến mộ giọng hát của Ngọc Hương dù đoàn hát Thủ Đô chưa đến viếng các tỉnh đó.

Năm 1962, Ngọc Hương được thưởng huy chương vàng Giải Thanh Tâm trong vai Châu Bích Lệ tuồng Ảo Ảnh Châu Bích Lệ.

Ngọc Hương thành hôn với soạn giả Thu An, soạn giả Thu An sáng tác nhiều bài ca cổ cho Ngọc Hương thu thanh trên dĩa Hoành Sơn và sáng tác tuồng cải lương để nâng Ngọc Hương lên đỉnh cao danh vọng trong hàng ngôi sao nghệ sĩ.

Năm 1962, Ngọc Hương sanh con trai đầu lòng, tên Nguyễn Phong Kỳ, và đến năm 1969, cô sanh thêm một gái đặt tên là Nguyễn Thị Ngọc Nhan.
Cậu con trai Phong Kỳ theo cha mẹ trong đoàn hát, học nhạc và lớn lên trở thành nhạc sĩ đánh trống của đoàn Hương Mùa Thu. Phong Kỳ cưới vợ là nữ nghệ sĩ Thanh Như Nguyệt, đào hát trong Đoàn Hương Mùa Thu.
Cô Ngọc Nhan ở với ông bà ngoại, học tốt nghiệp đại học Kinh doanh, giúp việc cho một công ty thương mại ở đường Trương Định.

Năm 1964, hai vợ chồng nghệ sĩ Thu An và Ngọc Hương rời đoàn hát Thủ Đô – Ba Bản, thành lập đoàn cải lương Hương Mùa Thu. Các nghệ sĩ Hoàng Giang – Kim Giác, Hoàng On, Ngọc Lan, Hiếu Liêm, hề Minh rời đoàn Thủ Đô về cộng tác với Hương Mùa Thu. Nữ nghệ sĩ Ngọc Hương là đào chánh của đoàn Hương Mùa Thu, cô đóng cặp với các danh ca Hà Bửu Tân, Thanh Hải, Minh Chí, Út Hiền.

Nữ nghệ sĩ Ngọc Hương hát hàng trăm tuồng của soạn giả Thu An sáng tác, được khán giả nhớ đến qua các tuồng Nắng Chiều Trên Sông Dịch, Gánh Cỏ Sông Hàn, Hai Chiều Ly Biệt, Con Cò Trắng, Tiếng Trống Sang Canh, Lỡ Bước Sang Ngang, Saigòn Thác Bạc, Tiếng Súng Một Giờ Khuya, Lửa Phi Trường…

Từ ngày Đoàn Hương Mùa Thu thành lập năm 1964 đến năm 1975, Ngọc Hương 15 năm làm đào chánh, giúp chồng điều khiển đoàn Hương Mùa Thu, lập được một sự nghiệp đồ sộ. Ngoài số nữ trang, hột xoàn quí giá, Ngọc Hương và Thu An có xe hơi riêng, có nhà nền đúc, có xe hàng chở cảnh cho đoàn hát, và một dãy 12 căn nhà hai đúc hai tầng để cho mướn.

Sau năm 1975, soạn giả Thu An được phép thành lập lại gánh hát Hương Mùa Thu vì anh có công với CM. Vợ anh, nữ nghệ sĩ Ngọc Hương vẫn là đào chánh nhưng gánh hát Hương Mùa Thu không gặt hái được sự thành công như trước.
Tuồng của soạn giả Thu An sau năm 1975 chỉ có một tuồng tựa Lửa Phi Trường được Hội đồng kiểm duyệt cho phép hát. Thu An xin phép hát lại một số tuồng cũ trước 1975, sửa theo nội dung CM để ” chữa cháy”». Anh nhập trại sáng tác nhưng những vở anh sáng tác sau 1975 không theo đúng “định hướng chính trị” nên đoàn HMT vẫn không có tuồng mới. Đoàn hát phải đi lưu diễn nhiều nơi để thu hút khán giả mới. Không có tuồng mới, không có tuồng hay hợp với ý thích của khán giả nên Đoàn HMT ngày càng mất doanh thu.
Để duy trì gánh hát với hy vọng sẽ phất lên như khi trước 1975, Thu An bán dần 12 căn phố lầu đúc của vợ chồng anh ở đường Công Lý, gần hãng dĩa Hoành Sơn để bù lỗ cho gánh hát. Lúc này anh bị bịnh viêm phế quản nên số tiền bán nhà còn lại phải dùng để mua thuốc trị bệnh. Năm 1990, đoàn Hương Mùa Thu rã gánh. Anh cho nghệ sĩ Minh Phụng mướn xác gánh lập đoàn hát Tiếng Chuông Vàng Minh Phụng.
Nữ nghệ sĩ Ngọc Hương, soạn giả Thu An và vợ chồng con trai là Phong Kỳ, Thanh Như Nguyệt và cô Ngọc Nhan chung sống trong một ngôi nhà vách ván nhỏ ở trong hẻm số 145C đường Lê Lợi, quận Gò Vấp. Dịp này Thu An sáng tác bốn câu thơ tự trào:

Thầy bói nói tôi sướng tuổi già
Ba năm thay đổi đủ ba nhà.
Lầu cao tuột xuống cầu thang gỗ,
Lão sướng gì đâu, khổ thấy bà!

Soạn giả Thu An mất ngày 10/ 10/ 2005, Nhà đang ở phải bán để trả nợ mượn lúc thang thuốc cho chồng nên Ngọc Hương dời về ở với vợ chồng con trai là nhạc sĩ Phong Kỳ – Thanh Như Nguyệt ở hẻm số 362 đường Phan Huy Ích, Phường 12, quận Gò Vấp.

Ngọc Hương bị bịnh tim và thấp khớp, đi đứng khó khăn, cô ngồi một chỗ trước cửa nhà con trai để bán bánh sữa hột gà do con dâu làm để kiếm thêm tiền chợ tiếp tay với vợ chồng Phong Kỳ.
Năm 2014 , Ngọc Hương ngã cầu thang, bị thương nặng vùng đầu nên việc sinh sống, di chuyển đều phải nhờ con dâu và cháu ngoại giúp.

Ngọc Hương được vào sống trong Viện Dưỡng Lão Nghệ Sĩ mới vài năm thì mất.

Nữ nghệ sĩ Ngọc Hương thanh sắc lưỡng toàn, làm đào chánh diễn hàng trăm vở tuồng liên tục hơn ba chục năm, giúp chồng quản xuyến gánh hát 36 năm kể từ năm 1964 đến năm 1990, được khán giả từ Cầu Hiền Lương – Bến Hải đến Mũi Cà Mau ngưỡng mộ, được nghệ sĩ trong đoàn và các bạn nghệ sĩ cải lương mến thương nhưng đau thương thay cuối đời sống không thể vượt lên khỏi sự nghèo khổ, bệnh tật, sống thiếu thớn, khó khăn. Ở Viện dưỡng lão, Ngọc Hương thường ngâm thơ than thân nghệ sĩ của Viễn Châu viết:

Khép cánh màn nhung, danh vọng hết
Người về lòng rũ sạch sầu thương,
Người vào cởi áo lau son phấn
Trả cả vinh hoa lẫn đoạn trường!

Ở Việt Nam, trưa ngày 4/12/2017, nhiều nghệ sĩ Hồng Dung, Kim Cương, Lệ Thủy, Diệu Hiền, vợ chồng nghệ sĩ Nam Hùng – Tô Kim Hồng, Thanh Tuấn, Hữu Châu, Đoàn Thiên Kim, Ngọc Đán và nhiều nghệ sĩ đàn em, đàn cháu đến khu dưỡng lão nghệ sĩ tiễn đưa Ngọc Hương về nơi an nghỉ cuối cùng tại nghĩa trang Đa Phước ở xã Phong Phú, huyện Bình Chánh.

Soạn giả Nguyễn Phương ở Canada, đốt nén hương hướng về Việt Nam ngàn trùng xa cách, tưởng niệm và cầu nguyện hương linh của Ngọc Hương sớm siêu thoát nơi miền cực lạc.
Xin chia nỗi đau này với chị Kim Giác, Hoàng On, Ngọc Lan, các cháu Phong Kỳ, Thanh Như Nguyệt, Ngọc Nhan.
Soạn giả Nguyễn Phương 
Tháng 12 năm 2017