Đang truy cập : 140

•Máy chủ tìm kiếm : 2

•Khách viếng thăm : 138

Hôm nay : 15619

Tháng hiện tại : 955259

Tổng lượt truy cập : 77990352

Nghệ sĩ Nhã Thy: Tâm huyết với sân khấu cải lương

Nghệ sĩ Nhã Thy cùng các nghệ sĩ trẻ tâm huyết với nghệ thuật cải lương truyền thống đã và đang tiếp tục ra sức gìn giữ, phát huy, lan tỏa các giá trị nghệ thuật quý giá của sân khấu cải lương trong đời sống hiện đại.

Xem tiếp...

NSND Ngọc Giàu và ca sĩ Đan Trường

. Phóng viên: Điều gì đọng lại trong lòng bà sau chuyến lưu diễn tại Mỹ theo lời mời của các Hội đoàn từ thiện Phật giáo chuyên tổ chức biểu diễn gây quỹ giúp đỡ người nghèo, trẻ em mồ côi trong nước?

- NSND Ngọc Giàu: "Tôi khóc nhiều lắm, vì khán giả kiều bào đã nghe những bài vọng cổ mà tôi mang sang. Tôi đã nói trước với ban tổ chức, cho tôi được ca vọng cổ trong chuyến lưu diễn này, đừng bắt tôi diễn tấu hài nữa. Dù trước đó NS Hồng Nga có nói sẽ nghĩ ra một tiểu phẩm mới, để tôi và Hồng Nga mang tiếng cười cho khán giả. Nhưng tôi nói với Hồng Nga, mình lớn tuổi rồi, sợ cái duyên sân khấu không còn, nên còn được ca vọng cổ thì hãy để tôi ca. Bà con khán giả đã cổ vũ tôi nồng nhiệt khi tôi ca: "Câu chuyện đầu xuân", "Kinh Vu lan", "Nhớ mẹ", "Tình mẫu tử"…Tôi đã ca vọng cổ trong nỗi niềm của một người nghệ sĩ thèm được ca lại trên sân khấu với những khán giả tri âm, tri kỷ. Tôi đã được bà con kiều bào khen ngợi, ở tuổi 73 vẫn còn ca vọng cổ là quý lắm rồi. Ơn trên, Tổ nghiệp đã cho tôi quá nhiều duyên may, điều này là một điều ý nghĩa".

NSND Ngọc Giàu và 2 MC: Quế Trân, La Thoại Phi trong chương trình vinh danh các nghệ sĩ được trao danh hiệu NSND do Nhà hát cải lương Trần Hữu Trang tổ chức

. Vì sao dạo này không thấy bà xuất hiện trong các chương trình game show với vai trò giám khảo?

- Tôi từ chối nhiều lời mời vì thấy không còn phù hợp. Mình lớn tuổi rồi, ngồi vị trí giám khảo không thể chỉ xem hài nhí nhố, xàm đế rồi khen, rồi chê, rồi chấp nhận những điều không hợp lý. Nên tôi xin rút. Bây giờ các game show bão hòa rồi. Nghệ sĩ lớn có tên tuổi ngồi chấm mà chê thì fan của thí sinh lên mạng mắng chửi, đau lòng lắm. Thí sinh là những em trẻ đi thì, chấp nhận cuộc chơi tìm kiếm tài năng, cuộc chơi mang tính truyền hình; nghệ sĩ đi trước có kinh nghiệm, chỉ ra cái đúng, sai, chưa đẹp, chưa hay, thì không khéo lại là miếng mồi để cư dân trên mạng theo phe thí sinh nói mình nặng lời, dễ bị tổn thương lắm.

. Sân khấu cải lương chạm mốc 100 năm rồi, bộ môn mà hơn 60 năm bà theo đuổi, đã từng được sân khấu cho nhiều lộc quý, khán giả nhiều thế hệ yêu kính. Bà có hài lòng với chính mình ở thời điểm này?

- Nhiều đêm tôi nằm khóc. Không phải xót cho cái thời huy hoàng của cải lương đã qua, mà buồn vì ngành nghệ thuật một thời hoàng kim giờ phút chốc mai một. Từ khi được phong tặng danh hiệu NSND, mỗi năm vào ngày truyền thống Sân khấu, tôi được Hội Nghệ sĩ sân khấu Việt Nam gửi tặng 500 ngàn đồng. Danh hiệu cao quý là điều tự hào, nhưng có danh hiệu mà không được làm nghề thì đáng buồn chứ. Như đã nói, tôi mang ơn những tình cảm mà công chúng cả nước dành cho mình, nhưng để hài lòng ở cột mốc 100 năm, mình thấy chua xót quá. Không có sàn diễn để ca ngợi những chiến tích tự hào của một thời cải lương là môn giải trí chủ đạo. Tôi vẫn thường tự mình đọc thoại và hát vai Thái hậu Dương Vân Nga, một mình trong đêm tối: "Chém núi. Bạt rừng. Khơi sông. Ngăn lũ. Đá chuyển mình thành dao rựa thô sơ. Kỷ Văn Lang lớn mạnh đến không ngờ. Đời thịnh trị hai ngàn năm phẳng lặng...Ta đứng đây đã thấy ngã ba sông, chảy trong óc trong tim trong trang sử Tiên Rồng, thuyền xã tắc băn khoăn bề tiến thoái. Hỏi đất nước ai xứng đáng là gạch nổi, để gắn liền niềm hãnh diện ở xưa sau, để ta trân trọng khoác lên ai chiếc áo long bào, ngôi cửu ngũ từ đây đà có chủ..." và rồi tôi lau nước mắt.

. Sắp tới bà sẽ làm gì để quay lại với sàn diễn? Khán giả vẫn mong chờ sự xuất hiện của bà?

- Tôi nhận lời tham gia một vài vở kịch của cố nhạc sĩ Bắc Sơn, do nghệ sĩ Bích Thủy – con gái của người nhạc sĩ chuyên đưa âm nhạc mang âm hưởng dân ca vào những sáng tác của mình, đứng ra tái hiện. Đó là chùm kịch ngắn "Về quê ngoại", sẽ diễn với Tú Trinh, Bích Thủy, Hạ Châu, Tâm Tâm, Huỳnh Quý… Sau đó chuẩn bị tham gia live show của ca sĩ Hương Lan, con gái của cố danh ca Hữu Phước. Bây giờ đếm từng ngày, từng sô diễn, sức khỏe không còn cho phép bôn ba nhiều nên việc gì đến thì làm và làm hết mình để đền đáp tình thương của khán giả dành cho người nghệ sĩ.

NSND Ngọc Giàu, Bạch Tuyết, Lệ Thủy, NS Phượng Liên, NSƯT Hùng Minh, Thanh Nguyệt

. Điều gì bà quan tâm nhất trong mấy ngày qua?

- Vụ các "hiệp sĩ" đường phố ngã xuống, các nghi phạm bị bắt. Tất cả làm nhói lòng tôi, mất ngủ khi đặt mình vào tâm trạng những bà mẹ mất con. Tôi đặt niềm tin vào lực lượng điều tra sẽ sớm đưa ra ánh sáng những hung thủ quá tàn ác, trả lại sự yên bình cho cuộc sống. Xã hội cần những tấm lòng nghĩa hiệp, cũng như các chiến sĩ của lực lượng bảo vệ an ninh phải là những chiến binh quả cảm.

Bài và ảnh: Thanh Hiệp

NSND Ngọc Giàu: Lễ nghĩa giáo dục không thể bị đảo lộn như thế!

Cứ dịp lễ Quốc tế phụ nữ 8-3, NSND Ngọc Giàu lại nhớ về những ngọn roi nghiêm khắc của mẹ và cô giáo đã uốn nắn bà nên người.

NSND Ngọc Giàu và NSND Kim Cương đến thăm các bệnh nhân mổ thủy tinh thể

"Đây là dịp để tôn vinh vẻ đẹp, khẳng định vai trò của những người phụ nữ trong xã hội và trong cuộc sống. Với nghệ sĩ chúng tôi, là phụ nữ chịu nhiều khó nhọc, phải hy sinh rất nhiều để vừa được làm nghề, vừa là vợ, là mẹ trong gia đình. Dung hòa điều này không phải nữ nghệ sĩ nào cũng làm được. Và chính vì không thể vượt qua cái tôi, sự hạn chế khi những bất đồng giữa người chồng, người vợ trong gia đình nghệ sĩ mà dẫn đến những đổ vỡ. Vào ngày này tôi luôn nhớ đến mẹ tôi. Người phụ nữ yêu chồng, thương con, sống nghèo khó nhưng cho con cái một gia tài rất lớn, đó là những ngọn roi nghiêm khắc" - NSND Ngọc Giàu kể lại trong xúc động.

NSND Ngọc Giàu, NSƯT Lê Thiện, NS Phượng Liên, nhà báo Thanh Hiệp và mẹ của NS Phượng Liên (ảnh Tố Trâm)

Nghệ sĩ Ngọc Giàu thường về thăm ngôi nhà nhỏ ở Thủ Thiêm, quận 2, TP HCM, nơi bà đã sinh ra và trải qua một thời thơ ấu được sống bên ba mẹ. "Nhà tôi nghèo lắm. Mỗi ngày tôi đi học chỉ có một chén cơm nguội, trưa thì qua nhà thờ Thủ Thiêm để phụ một vị linh mục già quét dọn sân, được cha cho ăn cơm và trái cây, có khi là mận, có khi là chuối. Rồi tôi ngủ dưới chân tượng chúa, đến giờ vào học buổi chiều thì cha đánh thức, rồi tôi lội bộ về trường.

Má tôi nghiêm khắc trong việc dạy dỗ các con, nhờ những ngọn roi chí mạng mà tôi nên người, bởi hồi nhỏ tôi lí lắc lắm, trò chơi của con trai không môn nào tôi tránh. Leo lên cây nhảy xuống sông, chơi cút bắt, chơi bắn bi, đánh lộn, chạy đua, bơi đua… tất cả đều đứng đầu lũ con trai trong xóm. Đi học về quăng cặp là tôi chạy ra sân, mê chơi quên học bài là bị má tôi cầm cây roi rượt đánh.

Má tôi có tài chữa bệnh cảm cho tôi rất hay, thay vì nấu nồi xông bằng các loại lá thuốc để toát mồ hôi giảm cảm, thì má tôi cầm cây roi rượt tôi chạy mấy vòng, thế rồi khi tôi toát mồ hôi, thở hồng hộc, má lại cười: "Hết bệnh rồi đó, vô thay đồ rồi đi ngủ". Thật vậy, tôi ngủ một giấc ….hết bệnh" – nghệ sĩ ứa nước mắt khi nhớ về mẹ.

NSND Ngọc Giàu, Kim Cương trao tặng quà cho bệnh nhân nghèo điều trị tại BV Mắt TP HCM

Chính nhờ sự dạy dỗ nghiêm khắc, phạt thưởng công tâm của mẹ, nghệ sĩ Ngọc Giàu đã học từ mẹ mình những điều trân quý.

"Tôi thường kể cho má tôi nghe về những chuyện trong lớp học, việc một số bạn học copy bài của bạn, rồi lớp trưởng bao che khi cô giáo hỏi, má tôi cấm tiệt không được bắt chước bạn học hành gian dối. Tôi kể má tôi nghe về việc cô giáo phạt học trò quỳ gối trên vỏ sơ mít một giờ đồng hồ vì cái tội về nhà không học bài, làm bài, khi phụ huynh đến thấy con mình bị phạt đã khoanh tay khóc xin lỗi cô giáo. Má tôi nói, nếu là má thì má sẽ xin cô cho tôi quỳ thêm một giờ đồng hồ nữa, bởi có phạt như vậy mới nhớ đời, mới chừa cái thói vô ý thức trong học tập.

Má tôi luôn dạy học bất cứ nghề nào thì thầy cô giáo đều dạy tánh tình trước, có lễ nghĩa tôn sư trọng đạo, thì môn học nào cũng sẽ vượt qua. Mấy ngày nay nghe chuyện phụ huynh hùa nhau bắt phạt cô giáo phải quỳ gối xin lỗi sau khi cô phạt cả lớp quỳ bởi không nghiêm túc trong học tập, tôi nghe mà xót xa quá. Lễ nghĩa trong giáo dục không thể bị đảo lộn như thế. Cô giáo tôi hồi đó, một bạn trong tổ không làm bài, cô phạt hết cả tổ. Chính vì thế mới thúc đẩy nhau trong học tập. Tính đồng đội càng cao thì tình bạn cùng tiến trong học tập càng hiệu quả" – bà trăn trở.

NSND Ngọc Giàu, NSƯT Minh Vương trong vở "Rạng ngọc Côn Sơn"

"Với tôi, ngày 8-3 nhớ về những ngọn roi của mẹ, những lần phạt roi của cô giáo, đồng nghĩa với việc ôn lại truyền thống lịch sử vẻ vang, biểu dương tinh thần, lực lượng của phụ nữ biết trọng nhân cách, hiếu nghĩa. Khi bước chân theo nghề diễn viên, được đạo diễn giao các vai nữ anh hùng trong lịch sử, tôi đã học nhiều hơn về nhân cách cao đẹp của phụ nữ Việt Nam nói riêng trong công cuộc đấu tranh cho độc lập dân tộc, hoà bình dân chủ, sự tiến bộ của xã hội, cho quyền lợi và hạnh phúc của phụ nữ và trẻ em. Tôi nhớ nhất vai diễn Dương Vân Nga – vở "Thái hậu Dương Vân Nga" và Thị Lộ trong vở "Rạng ngọc Côn Sơn". Hai tính cách mực thước, nhân hậu, đáng để phụ nữ ngàn đời sau soi kính" – NSND Ngọc Giàu tâm đắc.

NSND Ngọc Giàu, NS Xuân Yến, Hồng Nga, Ngọc Đáng, Bạch Mai trong chương trình toàn nữ ban chào mừng quốc tế phụ nữ 8-3 tại Nhà hát TP (Chương trình Làn điệu phương nam - đạo diễn Thanh Hiệp)

Đã thành thông lệ và nếp sinh hoạt truyền thống, hàng năm vào ngày 8-3, NSND Ngọc Giàu và nhiều nghệ sĩ đã đến Khu dưỡng lão Nghệ sĩ TP HCM và trại nuôi dưỡng những bà mẹ không có nơi nương tựa, để thăm hỏi, trao những món quà ý nghĩa.

NSND Ngọc Giàu trong vai Thái hậu Dương Vân Nga

"Tôi mến chúc chị em phụ nữ mãi trẻ khỏe, hạnh phúc, yêu đời, đón nhận thật nhiều tình cảm đặc biệt và những bó hoa tươi thắm từ người bạn đời, người thân và quý đồng nghiệp. Ông xã tôi cũng tặng tôi một đóa hồng đẹp trong ngày này, để tôi dâng lên bàn thờ của má. Vậy là thêm một ngày 8-3 của tuổi 72 rất ý nghĩa" – bà mỉm cười tâm sự.

NSND Ngọc Giàu và ca sĩ Hương Lan

Thanh Hiệp

NSND Ngọc Giàu: "Không viết hồi ký vì sợ nhiều người tổn thương"

Trong từng con đường đến với nghệ thuật, bà không quên bất cứ một lối rẽ nào. Vì đó là trải nghiệm đáng quý của đời nghệ sĩ. Nhưng bà cho biết mình không viết hồi ký vì những gì mình viết ra sẽ làm tổn thương nhiều người.

NSND Ngọc Giàu trong vai bà mẹ (vở "Tình mẫu tử")

Phóng viên: Vì sao bà khóc khi biết tin mẹ cố NS Kim Ngọc qua đời? Giữa bà và gia đình này có mối liên hệ gì?

NSND Ngọc Giàu: Như vậy là bà mẹ cuối cùng của các nghệ sĩ thuộc thế hệ nghệ sĩ Vàng đã ra đi. Hồi đó ba tôi mất lúc ông 105 tuổi, sống thọ nhất, nay đến mẹ của Kim Ngọc mất ở tuổi 92. Cách đây ba năm là mẹ của NS Phượng Liên, rồi thân sinh của NSND Bạch Tuyết. Chúng tôi lần lượt đều mồ côi cha mẹ. Nói như lời của chị hai Kim Cương. Tuổi trẻ mất cha mẹ đã thấy đau, tuổi già mất đi chỗ dựa tinh thần là một điều khủng khiếp, nhất là với nghệ sĩ chúng tôi, sống vậy chứ cô độc lắm. Mẹ của Kim Ngọc hồi đó bán thịt heo tại chợ Giồng Ông Tố. Khi sân khấu lâm vào cảnh hiu hắt, bà đã chặt từng ký thịt mang đến rạp cứu đói cho anh chị em nghệ sĩ, công nhân hậu đài. Từ sạp thịt nuôi 14 người con, Kim Ngọc đi hát sau này phụ bà lo cho các em. Thương bà lắm. Tôi nhìn thấy Hiếu Hiền và Kim Ngân, hai con của Kim Ngọc, nay cũng là nghệ sĩ, đầu chít khăn tang, tiễn biệt bà ngoại, tôi lại nhớ đến hình ảnh đám tang của Kim Ngọc, xe tang dừng tại khu chợ này. Mẹ già rưng rung đứng bên hàng hiên nhìn đoàn người thương mến con gái đang lặng lẽ tiễn con mình về nơi an nghỉ cuối cùng. Hôm nay, bà đã gặp lại con mình dưới suối vàng. Người con hiếu thảo, cả đời phụng dưỡng cha mẹ. Cái đức của Kim Ngọc để lại chính là sự hãnh tiến của Kim Ngân và Hiếu Hiền khi được khán giả yêu thương.

NSND Ngọc Giàu và các nghệ sĩ: NSƯT Thanh Thanh Tâm, NSND Thanh Tòng, NSND Lệ Thủy

* Về gia cảnh, bà là người trải nghiệm từ cuộc sống nghèo khó cho đến khi thành đạt. Chắc chắn có nhiều ký ức về tuổi thơ với Thủ Thiêm và vùng đất mang tên Giồng Ông Tố?

- Hiếm ai biết chuyện này. Hồi đó tôi đã đi hỏi cưới Kim Ngọc cho cháu của tôi. Trước khi Kim Ngọc thành hôn với Hoàng Long, rồi sau này là nhạc sĩ Đức Lang, Kim Ngọc là cháu dâu của tôi. Cuộc hôn nhân đó không kéo dài lâu vì người cháu của tôi qua đời. Họ chung sống không có con nên sau đó Kim Ngọc mới chính thức thành hôn với NS Hoàng Long. Trên thực tế, mỗi lần gặp tôi Kim Ngọc đều khoanh tay thưa cô Sáu, dù trên khai sanh tôi nhỏ hơn Kim Ngọc 1 tuổi. Trải nghiệm cuộc đời quá nhiều với cái nhìn của đời nghệ sĩ, tôi hiểu chuyện nên trong rất nhiều những ứng xử thiếu tế nhị giữa nghệ sĩ với nhau, tôi thường được nhờ đến can thiệp, hòa giải. Trước hết là để họ nhận ra nóng nảy sẽ ảnh hưởng đến tình đồng nghiệp, sau đó để họ biết nên dừng lại, đừng để câu chuyện kéo dài thêm sẽ liên lụy đến người khác. Chính vì thế tôi từ chối viết hồi ký cũng vì câu chuyện của mình đụng tới quá nhiều người, mà sẽ làm tổn thương đến con cháu của họ.

NSND Ngọc Giàu và các nghệ sĩ: Kim Ngọc, Giang Châu, Thoại Miêu, Tuấn Thanh, Trọng Hữu trong vở "Tình mẫu tử"

* Nhiều người viết tự truyện, hồi ký, nhất là giới nghệ sĩ đã tự hư cấu quá nhiều về mình, hoặc tự huyền thoại hóa đời mình. Bà nghĩ gì về điều này?

- Tôi không dám lên án ai, chỉ nói về mình. Nếu tôi viết thì phải kể đúng người, đúng chuyện. Do đó khi có nhiều phóng viên các đài truyền hình mời tôi phát biểu về một nghệ sĩ nào đó khi họ làm ký sự chân dung hoặc phóng sự tôn vinh sự nghiệp, tôi đã từ chối. Bởi, nói tiếng thơm thì cả đời rồi vì ai làm nghệ thuật cũng cố gắng tìm cho mình điểm sáng để đứng. Nhưng làm nghệ sĩ mà sợ bóng tối, sợ những nơi bí hiểm thì không phải là nghệ sĩ. Nói về góc độ tối- sáng đó thì có quá nhiều thứ để trình bày, tôi chỉ muốn để trong lòng mình nên thôi, không dám tô vẽ thêm. Còn hư cấu, dựng chuyện để chỉ nói đến cái tốt của mình thì ai cũng làm được. Tôi chỉ muốn nói đến những điều chưa hoàn thiện, để người đọc chia sẻ với mình chứ không thích tô hồng mình.

NSND Ngọc Giàu và NSƯT Phương Quang

* Về một chút hạnh phúc riêng tư, nhạc sĩ Nguyễn Kim Bằng – ông xã của bà chắc hẳn là người tìm được một nửa cuộc đời khi ông đã có hơn 40 năm chung sống với bà?

- Cái này thì nên hỏi ổng. Tuy nhiên tôi trả lời một nửa nhé. Ông ấy đã yêu tôi từ lúc còn đi chung sân khấu Trần Hữu Trang. Ông thổi kèn trong dàn nhạc của nhà hát, còn tôi là diễn viên. Hơn 40 năm mặn nồng có nhau, giận hờn cũng có, tranh luận không thiếu. Nhưng tôi vẫn yêu tiếng kèn của ông ấy. Còn nhớ năm 1984 khi sang Châu Âu theo lời mời của tổ chức UNESCO, tôi đã được anh Tích Kỳ - con rể của bác sĩ Nguyễn Ngọc Hà – nguyên chủ tịch Hội Người Việt nước ngoài tại TP HCM chở đi tìm mua cây đàn sasxo. Thời còn bao cấp nên việc mua cây đàn xịn rất khó khăn vì đắt tiền, vì vận chuyển về nước. Ông xã tôi đã ôm cây đàn mà khóc. Món quà đó là món quà tình yêu mà chúng tôi gìn giữ, như gìn giữ sự rung động của trái tim.

NSND Ngọc Giàu và các nghệ sĩ tham gia Sân khấu Vàng

* Có phải nhờ có tình yêu và hạnh phúc của mái ấm gia đình nên bà đã luôn thể hiện tiếng cười duyên dáng, trẻ trung?

- Chính xác. Hồi đó nhận diễn vai bà Hai Hương, trong vở "Đời cô Lựu", rồi đạo diễn NSND Huỳnh Nga phân thêm tôi đóng vai cô Bảy giúp việc. Tôi đã về nhà hỏi ông xã, làm sao để diễn khác hai tính cách này, không khéo người ta mới thích bà Hai Hương rồi lại chê cô Bảy giúp việc. Thế là ông xã tôi nhắc đến một nghệ sĩ tiền bối mà tôi xin giấu tên, ông này có cái tính cà rỡn, hay dùng cánh tay để giễu những khi tập tuồng. Thế là tôi đưa tính cách của ông nhập hồn vai cô Bảy giúp việc, để biến hóa thành cô Bảy cán vá để đời.

NSND Ngọc Giàu, soạn giả Kiên Giang, soạn giả Viễn Châu và bà Nguyễn Thị Ái Nam - Phó bí thư tỉnh Bạc Liêu tại Hội thảo "90 năm bài Dạ cổ hoài lang"

* Bà dạy con cháu sống theo nguyên tắc nào? Trước đây khi chị Ngọc Hân bị bệnh ung thư máu qua đời, sau này Ngọc Phượng không được bế lên sàn diễn như chị của mình. Có phải bà sợ con nối nghiệp?

-Ngọc Hân hồi đó nổi tiếng khi đóng vai ấu chúa trong vở "Thái hậu Dương Vân Nga", cũng như con gái của Tú Sương còn bé xíu đã được mẹ bồng lên sân khấu diễn các vai con nít. Nếu Ngọc Hân không qua đời vì căn bệnh ung thư máu, có lẽ con gái tôi đã theo nghề của mẹ. Riêng Ngọc Phượng, tôi cũng dẫn vào hậu trường chơi nhưng cháu không thích nên không có ý định sẽ theo nghề của mẹ. Tôi luôn dạy con cháu mình sống đúng với nhân cách của ông bà, cha mẹ đã dạy: Không dối trá, phản phúc. Biết nâng niu, gìn giữ những điều mà cuộc sống đã ban tặng. Nhờ vậy hiện nay con gái tôi sống rất hạnh phúc. Tôi không sợ con cháu nối nghiệp, chỉ ngại các cháu không có năng khiếu đi theo nghề mẹ sẽ phí phạm tuổi xuân. Do đó, tôi nhận rất nhiều con nuôi là diễn viên, ca sĩ. Mong rằng họ gọi tôi là má, là bà nội, bà ngoại thì phải biết noi theo tôi mà sống cho tử tế với nghề, không phụ lòng công chúng yêu mến là được rồi.