Trình duyệt của bạn đã tắt chức năng hỗ trợ JavaScript.
Website chỉ làm việc khi bạn bật nó trở lại.
Để tham khảo cách bật JavaScript, hãy click chuột vào đây!

23:24 PDT Thứ bảy, 27/04/2024

Nghệ sĩ Phương Cẩm Ngọc, Nguyễn Văn Khởi đoạt giải nhất cuộc thi “Tài năng diễn viên Cải lương toàn quốc 2023”
Nghệ sĩ Minh Cảnh tuổi U90, xúc động nói trước mộ vợ: "Anh giờ đây không hề tiếc nuối, ham muốn điều gì nữa"
Cặp Đôi Đào Kép Chánh của Kim Chung 2 Minh Cảnh & Diệu Hiền Tái Ngộ Sau Gần 60 Năm
Nghệ sĩ Thanh Hằng, Trọng Phúc, Phượng Loan tham gia Ban huấn luyện "Chuông vàng vọng cổ" lần thứ 18 - năm 2023
Vũ Luân: 'Tôi và Hồng Loan không biết gì về hợp đồng Hồng Phượng ký'
Tòa án thụ lý vụ kiện tranh chấp tài sản của nghệ sĩ Vũ Linh
XÉT TẶNG DANH HIỆU NGHỆ SĨ NHÂN DÂN, NGHỆ SĨ ƯU TÚ: Đừng sót lọt tài năng, người có nhiều cống hiến
Hành trình 20 năm - Một trang web để đời
Nam nghệ sĩ Thanh Điền đã trở thành youtuber chuyên nghiệp?
Hoài Minh - Từ “trang giấy trắng” đến Chung kết “Chuông vàng vọng cổ” 2023

Đang truy cập : 105

•Máy chủ tìm kiếm : 5

•Khách viếng thăm : 100

Hôm nay : 35242

Tháng hiện tại : 1107439

Tổng lượt truy cập : 76922817

» Tin Tức » Tìm Hiểu Nghệ Thuật

Lan tỏa nét độc đáo của đờn ca tài tử

Sách "Tìm hiểu âm nhạc tài tử và cải lương vọng cổ - Ghita phím lõm" vừa ra mắt công chúng của nhạc sĩ Kiều Tấn là một tư liệu quý về tân nhạc, cổ nhạc và đờn ca tài tử (ĐCTT).

Xem tiếp...

Gửi bài viết qua email
In ra
Lưu bài viết này

Uống Nước Nhớ Nguồn – Tôn Sư Trọng Đạo - Tưng bừng Ngày Giỗ Tổ Sân khấu 2015

Đăng lúc: Thứ hai - 05/10/2015 20:59 - Đã xem: 3792

Đoàn Tiếng Vọng Quê Hương

CLVNCOM - Hàng năm, cứ đến ngày 11 tháng 8 âm lịch, các nghệ sĩ sân khấu (Hát Bội, Cải Lương, Kịch sĩ, ca nhạc sĩ Tân Cổ Nhạc) đều tổ chức Lễ Giỗ Tổ chung tại nhà Hội Nghệ Sĩ Ái Hữu Tương Tế (nay đổi tên là Nhà Truyền Thống Sân Khấu) số 133 đường Cô Bắc Quận 1 Saigon hoặc tổ chức Lễ Giỗ Tổ ngay nơi rạp hát, đình, miếu, nơi đoàn hát đang trình diễn.

Đến ngày Giỗ Tổ, các nghệ sĩ ở trong nước, dù đang hành nghề hay không còn theo nghề hát, dù ở tại các thành phố lớn hay đang lưu diễn ở các làng xã hẻo lánh xa xôi và những người làm việc liên quan tới nghề hát như thợ may trang phục, thợ mộc đốn cảnh trí, công nhân dàn cảnh, người bán vé, gác cửa, chỉ ghế … đều nhớ và tổ chức lễ Giỗ Tổ Sân Khấu. Các nghệ sĩ Hát Bội và Cải Lương dù định cư bất cứ nơi nào trên thế giới cũng nhớ và làm lễ Giỗ Tổ đúng ngày 11, 12 thánh 8 âm lịch như các bạn đồng nghiệp ở trong nước.

Ngày 20/9/2015 vừa qua, Hội Ái Hữu Nghệ Sĩ Hải Ngoại và Đoàn Nghệ Thuật Sân Khấu Văn Lang tại Westminster Hoa Kỳ đã tổ chức buỗi Giỗ Tổ tại HÍ Viện Saigon Performing Arts có mặt đông đủ các nghệ sĩ, ca sĩ, soạn giả và những nhà nghiên cứu về cổ nhạc, ngoài ra còn có gần 500 đồng hương đến tham dự.

Miền Nam Cali, Ban Tổ Chức Lễ Giỗ Tổ có Giáo Sư Trần Văn Chi, Chủ tịch Hội Đồng Quản Trị Hội Ái Hữu Nghệ Sĩ Việt Nam Hải Ngoại, Giáo sư Nguyễn Thanh Giàu thành viên HĐQT, soạn giả Trần văn Hương, Yên Lang, cô Mai Chân Trưởng đoàn Nghệ Thuật Sân Khấu Văn Lang, nghệ sĩ lão thành Văn Chung, nghệ sĩ Minh Hùng, Tuấn Châu, Phượng Liên, Ngọc Huyền, Hương Sỹ Nhân, Bảo Quốc …

Cô Mai Chân thay mặt ban Tổ chức chào mừng quan khách, tuyên bố ý nghĩa lễ Giỗ Tổ là thể hiện tinh thần Tôn Sư Trọng Đạo, Uống Nước Nhớ Nguồn đối với các bậc nghệ sĩ tiền nhân đã khai sáng sự nghiệp sân khấu dân tộc, toàn thể Ban chấp hành Hội Ái Hữu Nghệ SĩViệt Nam Hải Ngoại kính cẩn dâng hương đăng trà quả, lạy Tổ, tiếp theo các nghệ sĩ xếp hàng tuần tự đến đốt nhang, dâng hương, lạy Tổ tỏ lòng tri ân cảm tạ Tổ. Sau đó, giáo sư Trần Văn Chi giới thiệu sự thành lập Hội Nghệ Sĩ Ái Hữu Việt Nam Hải Ngoại từ năm 2004; soạn giả Yên Lang trình bày lai lịch bộ môn Cải Lương từ lúc khởi đầu đến nay đã gần 100 năm. Danh hài Văn Chung cũng nói vài kỷ niệm về nghệ sĩ liên quan đến việc tin tưởng và thờ Tổ nghiệp. Sau đó ban tổ chức khoản đãi khán giả cơm tối để vừa ăn vừa thưởng thức các trích đoạn cải lương do các nghệ sĩ vừa hát với tinh thần dâng Tổ vừa cho khán giả đến dự lễ giỗ Tổ xem.

Ngày 23 tháng 9, nhóm nghệ sĩ hải ngoại Tuấn Châu, Ngọc Đáng, Cẩm Thu, Linh Tâm, Phượng Liên, Ngọc Huyền, Văn Chung tổ chức lễ giỗ Tổ và nhân dịp mừng thọ 88 tuổi nghệ sĩ lão thành Văn Chung.

Miền Bắc Cali, hơn hai mươi nghệ sĩ tổ chức lễ Giỗ Tổ tại lớp học « đàn ca tài tử Tiếng Vọng Quê Hương » của nữ giáo sư đàn tranh Ngọc Dung. Nghệ sĩ Minh Quang, chồng của giáo sư đàn tranh Ngọc Dung, dựng bàn thờ Tổ nghiệp rất trang nghiêm, đầy đủ lễ bộ, hoa quả, nhang đèn như một trang thờ Tổ của một đại ban Cải Lương. Giáo sư Ngọc Dung chủ lễ, thấp nhang vái Tổ, lạy, sau đó các nghệ sĩ cổ nhạc, học viên đờn ca tài tử như Cô Nguyệt Thanh (vợ bác sĩ Trạch) học viên cao tuổi và giỏi nhất lên ca bản Xàng Xê hầu Tổ ... Tiếp theo các học viên ca dâng Tổ những bài ca hay nhất, đắc ý nhất của mình. Tiếp theo Ca sĩ Khôi Trương ca một bài vọng cổ, Cô Kim Anh ca bản Xuân Tình, cô Thanh Thanh và bạn Đông Thành ca Liên khúc Nam Xuân – Nam Ai, các cô Hoàng Kim, Mỹ Trinh, Bùi Thị Yến, Hoàng Kim Vân ca vọng cổ, cô Hoàng Diễm ca Đảo Ngũ Cung. Các nhạc sĩ Kim Nguyên, Phan Trường, Văn Cảnh cùng hòa tấu với nhạc sĩ đàn tranh Ngọc Dung.

Ở Paris – Pháp Quốc, Lễ Giỗ Tổ Sân Khấu được Hội Nghệ Sĩ Ái Hữu Hải Ngoại Pháp Quốc thực hiện, có các nghệ sĩ Minh Tâm, Tài Lương, Minh Đức, Kiều Lệ Mai, Thanh Bạch, Bạch Lê, Hà Mỹ Xuân, Hà Mỹ Liên, Lý Kim Thanh, Trần Nghĩa Hiệp, Kim Chi, Minh Thành, Dũng Thanh Hồng … tham dự.

Ở Toronto – Canada, Giỗ Tổ Cải Lương được tổ chức do nhóm nghệ sĩ Cải Lương Toronto thực hiện, hiện diện có các nghệ sĩ tài danh Thùy Dương, nhạc sĩ Đức Thành - Nguyệt Lan, nhạc sĩ Kiên, Linh Tuấn, Thanh Huyền và các học viên cổ nhạc của giáo sư Đức Thành và Thùy Dương.

Ở Việt Nam, tại Nhà Văn Hóa Thanh Niên TP HCM đã long trọng tổ chức Kỷ niệm ngày Sân Khấu Việt Nam đồng thời cũng là ngày lễ Giỗ Tổ ngành sân khấu với sự tham gia của đông đảo nghệ sĩ cải lương, kịch nói và tân nhạc.

Có thể nói là ở các rạp hát, sân khấu ca nhạc, toà soạn báo Sân Khấu, Hội Sân Khâu Thành phố và những rạp hát ở tỉnh, nơi nào cũng có tổ chức lễ giỗ Tổ cho đoàn hát của nơi đó.
Hội Nghệ Sĩ Sân Khấu Việt Nam ở Hà Nội tổ chức ngày Giỗ Tổ Sân Khấu dưới danh nghĩa là Lễ mừng Ngày Sân Khấu Việt Nam theo quyết định công nhận của Thủ Tướng Chánh Phủ ký văn bản số 13/QĐ-TTg ngày 04/01/2011.

Ngoài phần nghi thức (Đốt nhang trước bàn thờ Tổ) Ban Tổ chức có chương trình biểu diễn trình Tổ, công bố và trao các Giải Thưởng nghệ thuật năm 2013 – 2014, tôn vinh và tặng quà cho các Nghệ Sĩ Nhân Dân, Nghệ Sĩ Ưu Tú.

Đến dự buổi lễ có Tiến Sỹ Lê Khánh Hải - Thứ Trưởng bộ Văn Hóa - Thể Thao – Du Lịch, Nhà thơ Hữu Thỉnh, Chủ Tịch UB toàn quốc Liên Hiệp Văn Học và Văn Nghệ Việt Nam, Tiến Sỹ Trần Thị Phương, Phó Vụ Trưởng Vụ Văn Hóa Văn Nghệ Ban Tuyên Giáo Trung Ương, và nhiều vị chức sắc cao cấp trong Chánh Phủ ở Hà Nội.

Về nghi tiết lễ Giỗ Tổ, khác với cách thức thực hiện xưa nay ở miền Nam, phần khởi xướng sau khi ông Thứ Trưởng Bộ Văn Hóa thắp nhang vái Tổ, một người chủ bái đứng ra xướng bài Sớ Thuyết Cúng Tổ Sân Khấu như sau :

Thượng Hương Dâng Hương, Trà Hoa Tữu Lễ Thành Tâm Thượng Kính,

Khai đăng tấu sớ đảnh lễ Tiên Sư - Tổ Sư, cảm ứng chứng minh, giai quý kinh thuyết công đức vô lượng liệt vị ân sư cổ kim đại hóa ca vũ nhạc kịch giáo hạnh đạo truyền nhân sinh tu tâm chỉnh trí, trung nghĩa, hiếu hiền, gia đạo an khương, quốc dân cường thịnh.

Điều đáng chú ý, Lễ Giỗ Tổ Sân Khấu năm nay ở Việt Nam lộ rõ tính cách khác nhau, không thống nhứt của Cải lương Miền Bắc và Miền Nam. Tuy nói là đất nước Việt Nam thống nhứt cả nước từ năm 1975 nhưng sau năm 1975, Miền Bắc vẫn chưa có lẽ Giỗ Tổ hàng năm của các đoàn Văn Công Cải Lương của nhà nước. Đến ngày 20/ 10/ 2010, Ban Bí Thư Trung Ương Đảng quyết định chọn ngày 12 tháng 8 âm lịch làm Ngày Sân Khấu Việt Nam nên năm nay ông Thứ Trưởng Bộ Văn Hóa mới thay mặt Đảng và Nhà Nước đứng ra làm chủ Lễ Giỗ Tổ Sân Khấu, các quan chức Văn Hóa cấp dưới và nghệ sĩ cải lương Bắc mới công khai thắp nhang lạy Tổ.

Thể thức cúng Tổ hai miền cũng khác biệt, Miền Bắc cúng Tổ, đọc bài Sớ Thuyết do Bộ Văn Hóa soạn (trích dẫn trên đây), còn Miền Nam thì vẫn theo lệ cũ như tứ lúc khởi đầu có cúng Tổ của ngành Hát Bội, rồi tiếp theo ngành Cải Lương, Kịch nói.

Kể từ ngày xây cất trụ sở xong ( 1950), Hội Nghệ Sĩ Ái Hữu tương tế mỗi năm đều có tổ chức lễ Giỗ Tổ một các long trọng, quy tụ rất đông nghệ sĩ Hái Bội, Cải Lương, nhiều khi có cả các nghệ sĩ Kịch nói, ca tân nhạc, diễn viên điện ảnh. Nhà Hội che thêm mái hiên trước và bên hông trên lề đường nên đủ chỗ cho nghệ sĩ đến dự lễ Giỗ Tổ và gặp gở nhau, hàn huyên tâm sự.
Buổi lễ nào cũng trang nghiêm, ấm cúng, thấm đượm tình yêu thương thân mật giữa các nghệ sĩ đồng nghiệp, thờ chung một Tổ như con chung một nhà.

Khánh thờ Tổ là một kỷ vật bằng danh mộc chạm trổ công phu, bên trong thờ 12 cốt ông, tính đến nay Khánh thờ Tổ có hơn trăm năm do bà Tám Đội tặng lại cho giới nghệ sĩ. (Bà Tám Đội là một phú gia, có đồn điền cao su ở Củ Chi, từng lập gánh Hát Bội, xây cất một rạp hát trên đường Marin cũ trong Chợ Lớn).

Lễ Giỗ Tổ năm nào cũng theo truyền thống, khởi đầu hành lễ ông nhạc trưởng ban ba hồi trống thỉnh Tổ, tiếp theo là Hội Trưởng cũng là vị nghệ sĩ cao niên nhứt vào chánh điện làm lễ nguyện hương. Bên ngoài pháo nổ, lân múa, bên trong diễn lớp Đại Bội truyền thống gồm có múa Nhựt Nguyệt, múa Tứ Thiên Vương, dâng lễ Ngũ Hành có Ông Cái và bốn đào con, do các nghệ sĩ Hát Bội diễn nhằm ca ngợi đất nước thanh bình, mưa hòa gió thuận. Dứt phần nghi thức, lần lược từng nhóm, từng nghệ sĩ dâng hương lạy Tổ để tỏ lòng tôn kính và biết ơn tiền nhân đã khai rạng cơ đồ nghệ thuật, để hôm nay con cháu tiếp nối làm sáng đẹp thêm cho cuộc đời. Tế lễ xong đến phần chung vui của nghệ sĩ, bao nhiêu lễ vật được bày ra thành một tiệc lớn để mọi người thọ hưởng lộc Tổ, chung vui hàn huyên tâm sự với nhau, kể cho nhau nghe những thành đạt trong nghề nghiệp, những khó khăn trở ngại mà họ vượt qua được nhờ ơn Tổ độ trì.

Bên giới Hát Bội, nơi các đình Thái Hưng Cầu Quang, đình Cấu Muối, đình Minh Phụng, đình Phú Nhuận, đình Hòa Hưng… các đoàn đang ở để hát đều tổ chức một cách quy mô cho ngày lễ Giỗ Tổ. Ngoài các nghi thức cúng Tổ như đã kể khi thực hiện lễ Giổ Tổ trong nhà Hội Ái Hữu Nghệ sĩ tương tế ở đường Cô Bắc, trong các buổi lễ Giổ Tổ của nghệ sĩ Hát Bội có phần từng nghệ sĩ hát hầu Tổ một điệu hát khách hay hát Nam hay múa theo trình thức tẩu mã, tế đao, nhập triều…
Tập tục cúng tổ nghề giống như tập tục thờ cúng gia tiên của mỗi gia đình Việt Nam. Nghệ Tổ là một nhân vật có thực trong lịch sử mà người trong nghề tin tưởng là vị tiền nhân này đã khai sáng cái nghề đã lưu truyền cho hậu thế.

Cúng Tổ ngoài cái ý nghĩa tri ân các vị tiền nhân đã khai sáng nghề còn có ý cầu uy linh thần lực của Tổ để độ cho mình vững khéo tay nghề, may mắn gầy dựng được sự nghiệp theo nghề. Đó là tâm lý chung của các nghệ sĩ hay Bầu gánh hát.

Ngoài ra Cúng Tổ còn bao hàm một ý thức đạo lý sâu sắc là hứa nguyện nuôi cái đức của nghiệp Tổ, tuân thủ những lề luật ràng buộc các nghiệp viên với nhau trong tình huynh đệ tương thân tương trợ về nghề nghiệp, tôn trọng những quy tắc hành nghề, chấp nhận sự thưởng phạt từ mọi phía thế tục cũng như thần linh.

Nhắc lại tập tục cúng Tổ Sân Khấu, tôi chỉ mong gợi lại cội nguồn của văn hóa dân tộc, ghi ân ý nghĩa và giá trị việc khai sáng nghề nghiệp của các vị tiền nhân, biểu hiện một tinh thần hiếu nghĩa, thờ cúng cha mẹ hay thờ Tổ nghề đã khuất chính là một nghi lễ để bày tỏ lòng nhớ ơn và nhứt là thề quyết noi theo con đường mà tiền nhân đã vạch cho.

Cúng Tổ cải lương không phải mê tín dị đoan như một nhà văn – nhà giáo đã nói trong một cuốn Hồi ký. Sự sùng bái những tiền nhân khai sáng một nghề với niềm tin tưởng thần linh gia độ ngày nay có thể bị lu mờ trước ánh sáng chói lòa của văn minh vật chất kỹ thuật nhưng thiết tưởng Cúng Tổ Nghề là một tập tục tốt đẹp của đạo đức Việt Nam và Văn Hoá Việt Nam đáng được duy trì.

Có cả trăm ngàn nghệ sĩ ở Việt Nam và khắp các nước trên thế giới (nơi nào có người Việt và nghệ sĩ định cư) đều tổ chức lễ Giỗ Tổ Sân Khấu cùng một ngày, nghệ sĩ vẫn tri ân và noi theo đạo đức khai sáng của nghiệp Tổ.

Viết nhân ngày Giỗ Tổ Sân Khấu 2015.

Soạn giả Nguyễn Phương.

- XEM HÌNH GIỖ TỔ ĐOÀN "TIẾNG VỌNG QUÊ HƯƠNG"

- XEM ẢNH NHÓM VỌNG CỐ HƯƠNG CÚNG TỔ

- BẤM VÀO XEM HÌNH GIỖ TỖ KHẮP NƠI

Nguồn tin: SG Nguyễn Phương - cailuongvietnam.com

Chú ý: Việc đăng lại bài viết trên ở website hoặc các phương tiện truyền thông khác mà không ghi rõ nguồn http://www.cailuongvietnam.com là vi phạm bản quyền

Từ khóa:

nghệ sĩ, sân khấu, kịch sĩ, ca nhạc, tổ chức, ái hữu, tương tế, truyền thống, GIỖ TỔ