Gia
đình
bầu
Thơ:
sân
khấu
là
chiếc
nôi
Đoàn
Thanh
Minh
-
Thanh
Nga
(1950
-
1982)
là
một
trong
những
đại
bang
nổi
tiếng
của
cải
lương
Nam
bộ
(cùng
với
các
đoàn
Kim
Chung,
Kim
Chưởng,
Dạ
Lý
Hương,
Hương
Mùa
Thu).
Dòng
tộc
bà
bầu
Thơ,
NS
Năm
Nghĩa,
NS
Thanh
Nga,
NSƯT
Bảo
Quốc,
NSƯT
Hữu
Châu...
được
tổ
nghề
cho
nhiều
vinh
quang
nhưng
cũng
gánh
nhiều
mất
mát
chua
xót
khó
giãi
bày!
Bà
bầu
Thơ
và
NSƯT
Thanh
Nga
-
Ảnh
tư
liệu
gia
đình
Sinh
thời
bà
bầu
Thơ
(Nguyễn
Thị
Thơ)
có
câu
nói
nổi
tiếng:
“Trong
nghề
này
đứa
nào
giỏi
thì
được,
không
thì
thôi.
Lập
gánh
không
phải
là
để
lăngxê
con
cháu!”.
NS
Thanh
Nga,
NSƯT
Bảo
Quốc,
NSƯT
Hữu
Châu...
đều
là
người
có
thực
tài
mà
lên.
Bà
bầu
Thơ
chịu
cảnh
góa
chồng
sớm,
vì
hoàn
cảnh
gia
đình
phải
đem
ba
con
từ
Tây
Ninh
xuống
Sài
Gòn
may
đồ
kiếm
sống.
NS
Năm
Nghĩa
(ông
người
Bạc
Liêu,
có
công
phát
triển
bài
Dạ
cổ
hoài
lang
của
NS
Cao
Văn
Lầu
lên
nhịp
8,
tiền
đề
để
câu
vọng
cổ
phát
triển
lên
nhịp
32,
64
như
bây
giờ)
thầm
thương
người
góa
phụ
trẻ
tảo
tần,
nhưng
bà
dửng
dưng,
lạnh
lùng
như
gỗ
đá.
Ông
chỉ
biết
len
lén
nhét
tiền
dưới
máy
may
giúp
bà,
còn
bà
nghĩ
đó
là
của...
người
nhà
cho.
NS
Năm
Nghĩa
tâm
tình
sầu
muộn,
nửa
đêm
nằm
viết
nên
một
bài
vọng
cổ
Điên
đảo
vì
tình.
Bài
vọng
cổ
được
phát
trên
đài
phát
thanh.
Bà
Thơ
nghe
bài
vọng
cổ
thì
sự
dửng
dưng
gỗ
đá
bắt
đầu
tan
chảy.
Lúc
đó
mới
thấm,
mới
chịu.
Bà
Thơ
rất
yêu
chồng.
Khi
ông
Năm
Nghĩa
qua
đời
năm
1959,
bà
từng
muốn
thác
theo
ông.
Kỳ
lạ
là
năm
1988,
bà
quy
tiên
vào
đúng
ngày
giỗ
chồng.
Trước
đó,
NS
Thanh
Nga
-
người
con
gái
mà
bà
bầu
Thơ
yêu
quý
nhất
-
cũng
bị
bắn
chết
cùng
với
người
chồng
là
luật
sư
Phạm
Duy
Lân
trong
một
vụ
án
mạng,
bắt
cóc
năm
1978.
Đó
cũng
là
một
cái
chết
cùng
ngày,
cùng
tháng,
cùng
năm,
cùng
với
người
chồng.
Trong
quãng
10
năm
đó
(1978
-
1988),
những
mất
mát
luôn
đến
với
gia
đình
bà
bầu
Thơ
một
cách
khó
hiểu.
Bữa
cơm
gia
đình
toàn
nói
chuyện
hát
Khi
bà
bầu
Thơ
về
với
ông
Năm,
thấy
bạn
bè
ai
cũng
có
gánh
hát
riêng
mà
ông
chưa
có
nên
bà
thương
chồng
dốc
vốn
liếng
lập
gánh
Thanh
Minh
năm
1950.
Năm
1958,
NS
Thanh
Nga
đoạt
Giải
cải
lương
Thanh
Tâm
thì
năm
1959,
bà
bầu
Thơ
đổi
sang
gánh
Thanh
Minh
-
Thanh
Nga.
Trong
nhà
NSƯT
Hữu
Châu
là
con
của
NS
Hữu
Thình.
NS
Hữu
Thình
và
NS
Thanh
Nga
đều
là
con
của
người
chồng
trước
với
bà
bầu
Thơ.
Sau
này,
một
người
con
nổi
tiếng
nữa
của
bà
với
NS
Năm
Nghĩa
là
NSƯT
Bảo
Quốc.
“Khi
mang
bầu
tôi
thì
mẹ
tôi
(NS
cải
lương
Thanh
Lễ)
còn
nịt
bụng
đu
dây
múa
kiếm.
Đến
khi
đoàn
bên
cạnh
có
người
đu
dây
bị
sẩy
thai,
bà
nội
tôi
thấy
sợ
bảo
mẹ
tôi
thôi.
Lên
5
tuổi,
tham
gia
vở
Giai
nhân
và
loạn
tướng,
tay
tôi
cầm
sẵn
bịch
hai
trái
táo
tàu
đỏ.
Chú
Việt
Hùng
(NS
Việt
Hùng)
bốc
tôi
lên,
thò
tay
móc
mắt.
Tôi
đưa
bịch
táo
tàu
ra,
phẩm
đỏ
chảy
đầm
đìa,
chú
Việt
Hùng
cầm
hai
con
mắt
táo
tàu
lủm
vô
miệng.
Tôi
chạy
vô
cánh
gà,
bà
nội
đặt
cạch
xuống
5
hào
đi
ăn
cà
rem.
Cho
nên
nếu
tính
tuổi
nghề
tôi,
có
thể
tính
từ
lúc
trong
bụng
hay
từ
lúc
5
tuổi
cũng
được”
-
Hữu
Châu
nói.
Hữu
Châu
kể
nếu
tính
theo
ngày
thì
anh
có
thể
sinh
vào
mùng
một
tết.
Bà
bầu
Thơ
sợ
xui,
dặn
mẹ
anh
muốn
đẻ
cũng
chờ
tới
mùng
hai.
Sinh
anh
ra
được
vài
ngày
thì
nhà
trúng
số
độc
đắc,
đủ
tiền
lập
thêm
một
gánh
hát
đặt
theo
tên
anh
là
Dạ
Minh
Châu
(1966).
Vì
vậy
Hữu
Châu
là
đứa
cháu
mà
bà
bầu
Thơ
ưu
ái
hơn
một
chút,
luôn
cho
ngủ
chung
với
bà.
“Bây
giờ
các
bạn
trẻ
đào
tạo
trong
trường
bốn
năm
là
ra
làm
diễn
viên.
Còn
gọi
là
“con
nhà
nòi”
như
tôi,
anh
Thành
Lộc...
thì
ngồi
cánh
gà
sân
khấu
từ
nhỏ,
rồi
ngồi
trong
lòng
những
nghệ
sĩ
lớn.
Bữa
cơm
gia
đình
cũng
chỉ
toàn
nói
chuyện
hát.
Tuổi
thơ
chúng
tôi
tắm
sông,
ngủ
đình,
ngủ
miếu,
ngủ
chợ...
lang
bạt
theo
gánh
hát.
Như
vậy
hỏi
sao
nghề
không
thấm.
Có
lẽ
chúng
tôi
khác
các
bạn
hôm
nay
là
ở
chỗ
có
quăng
đâu
thì
chúng
tôi
cũng
trụ
được,
thích
ứng
được!”,
Hữu
Châu
tâm
sự.
Nghệ
sĩ
Hữu
Châu
xuất
sắc
trong
vai
Nguyễn
Trãi,
vở
Bí
mật
vườn
Lệ
Chi
-
Ảnh:
GIA
TIẾN
Những
mất
mát
ám
ảnh
Trong
nhà
NSƯT
Hữu
Châu
còn
thờ
chiếc
khánh
tổ
của
Đoàn
Dạ
Minh
Châu
(tổ
của
hát
bội
là
tượng
đẽo
bằng
gỗ
mít,
tổ
cải
lương
là
chiếc
khánh).
Hữu
Châu
nhẩm
tính:
“Ông
nội
Năm
Nghĩa
của
chúng
tôi
đi
hát
năm
1934.
Tính
ra
nhà
tôi
thờ
tổ,
ăn
cơm
tổ
đến
nay
gần
80
năm”.
Nhưng
vinh
quang
sân
khấu
của
nhà
NSƯT
Hữu
Châu
cũng
trộn
lẫn
những
mất
mát,
đau
xót
đến
giờ
vẫn
khó
bày
tỏ.
“Nhà
tôi
trước
đây
ở
chung
năm
tầng
lầu,
con
cháu,
cô
bác,
chú
thím...
lúc
nào
cũng
vui,
cũng
rộn
rã
tiếng
cười.
Vậy
mà...
trong
vòng
10
năm
cứ
rơi
rụng
hết”,
Hữu
Châu
nói.
Bắt
đầu
là
cái
chết
bàng
hoàng
của
NS
Thanh
Nga
năm
1978.
Năm
1980,
anh
trai
Hữu
Châu
bệnh
chết
khi
đang
đi
hát.
Năm
1985,
cha
anh
mất
trong
một
tai
nạn
giao
thông.
Năm
1988,
đến
lượt
bà
bầu
Thơ
qua
đời
trong
ngày
giỗ
ông
Năm.
“Toàn
là
những
cái
chết
bất
đắc
kỳ
tử,
không
kịp
trăng
trối.
Không
giải
thích
được,
không
nói
được!”,
Hữu
Châu
chua
xót.
Năm
2010,
em
trai
của
anh
là
NS
Hữu
Lộc
cũng
qua
đời
trong
một
tai
nạn
giao
thông.
“Nghề
này
lạ
lắm!
Được
triệu
triệu
người
thương
thì
cũng
phải
đánh
đổi
những
mất
mát.
Có
khi
là
máu,
có
khi
là
mất
mát
riêng
tư...
tùy
từng
người.
Nghĩ
vậy
tôi
cảm
thấy
lòng
mình
bình
an
mà
còn
tự
hào
nữa.
Chưa
bao
giờ,
và
dù
có
thế
nào
thì
tôi
cũng
không
nghĩ
mình
bạc
tổ
hay
xa
tổ!”
-
Hữu
Châu
nói.
Gia
đình
nghệ
sĩ
Hữu
Châu
trong
ngày
giỗ
lần
thứ
30
cố
nghệ
sĩ
Thanh
Nga
(từ
trái
qua):
vợ
chồng
Hà
Linh,
Hữu
Châu,
Hữu
Lộc,
Gia
Bảo
(cháu
nội
NSƯT
Bảo
Quốc)
-
Ảnh:
GIA
TIẾN
Đêm
26-11-1978,
những
phát
súng
chát
chúa
đã
cướp
mất
cuộc
đời
NS
Thanh
Nga
và
người
chồng
(luật
sư
Phạm
Duy
Lân)
trong
lúc
bà
cố
giành
lại
đứa
con
trai
Cúc
Cu
5
tuổi
từ
tay
bọn
bắt
cóc.
NS
Thanh
Nga
ra
đi
ở
tuổi
36,
để
lại
một
huyền
thoại
sân
khấu
được
truyền
tụng
đến
mãi
hôm
nay.
Khi
vào
bệnh
viện
nhận
thi
thể
con,
bà
bầu
Thơ
vuốt
mắt
nhưng
mắt
NS
Thanh
Nga
vẫn
mở.
Đến
khi
bà
nói:
“Thôi,
con
đi.
Thằng
Cúc
Cu
để
má
lo”
thì
NS
Thanh
Nga
chịu
mới
chịu
nhắm
mắt.
Đứa
trẻ
Cúc
Cu
ngày
đó
nay
là
nghệ
sĩ
hài
Hà
Linh.
Anh
kể
lúc
nhỏ
sống
với
đại
gia
đình,
mọi
người
hiểu
hoàn
cảnh
mồ
côi
của
anh
nên
ai
cũng
yêu
quý.
Hiện
tại
anh
cũng
có
một
cuộc
sống
vui
vẻ
và
đầy
đủ,
nhưng
về
nghề
thì
chưa!
Năm
17
tuổi,
biết
Hà
Linh
muốn
nối
nghiệp
mẹ
thì
cả
nhà
ai
cũng
cản!
Không
phải
do
kiêng
kỵ,
Hà
Linh
nói
bởi
vì
anh...
xấu
quá,
ăn
nói
không
ra
câu
nên
cả
nhà
không
ai
tin
anh
thành
danh.
Mà
họ
đúng
thiệt!
Khi
là
sinh
viên
trường
nghệ
thuật,
anh
thường
“bị”
giao
vai
hài.
Đến
khi
Hà
Linh
đi
tấu
hài
thì
được
nhận
xét:
“Mặt
này
đóng
chính
kịch
mới
hợp!”.
Nghề
nghiệp
lận
đận,
dạo
này
Hà
Linh
chuyển
qua
nghề
lồng
tiếng
cho
phim.
Bước
vô
phòng
thu,
Hà
Linh
mới
biết
mình
dở
phần
sắc
lẫn
phần
thanh.
“Bây
giờ
mấy
vai
bèo
bèo
cỡ
xe
ôm,
ăn
xin,
ăn
cướp
bị
hỏi
cung...
người
ta
mới
giao
cho
tôi.
Còn
không
họ
cứ
để
tôi
ngồi
một
góc
đó!”
-
Hà
Linh
thành
thật.
Trong
dòng
tộc,
NS
Thanh
Nga
là
người
nổi
tiếng
nhất.
Bù
lại,
Hà
Linh
tự
nhận
mình
là
người
“bét”
nhất
dòng
họ.
Anh
chấp
nhận
điều
này
với
sự
thanh
thản:
“Có
lẽ
phúc
phần
của
ai
đều
có
số
hết,
tôi
vẫn
tự
hào
về
mẹ
tôi.
Bây
giờ
tôi
hi
vọng
mình
sẽ
được
giao
những
vai
xấu
hoặc
ác
để
có
đất
diễn!”.
Ý kiến bạn đọc