Đang truy cập :
72
•Máy chủ tìm kiếm : 5
•Khách viếng thăm : 67
Hôm nay :
10210
Tháng hiện tại
: 135748
Tổng lượt truy cập : 21048094
Tối 5-12, suất diễn đầu tiên trong đợt tái diễn vở "Tiên Nga" tại Nhà hát Bến Thành, nghệ sĩ Trinh Trinh đã cứu nguy khi thế vai Lê Khánh vào phút chót.
Họa sĩ Hoài Nam, người của một thời văn nghệ Sài Gòn
Sau lần ghé Viện Dưỡng Lão Nghệ Sĩ cách đây mấy năm, tôi có dịp quay lại. Tuy
mang tiếng phổ quát là nghệ sĩ nhưng chọn nơi đây làm mái nhà trú ngụ cuối đời
hầu như chỉ là giới cải lương. Không thấy các nghệ sĩ từ thế giới của Ðiện Ảnh,
Kịch, Tuồng... Có lẽ vì cơ sở này do bà Phùng Há đứng ra thành lập nên có sự ưu
ái đặc biệt dành cho những người con của cải lương.
Tôi gặp ở đấy những gương
mặt từng quen biết dịp trước; cô Lệ Thẩm từng là đào thương những ngày theo ghe
bầu ruổi rong trên các miền sông nước, cô Bạch Yến mái tóc trắng xóa theo đuổi
nghiệp cầm ca từ năm mười lăm ở gánh Kim Phụng của bầu Ðỗ Xuân Ứng... Ðã mất rồi
ông Út Hậu chống gậy ngồi trên băng ghế gỗ dõi mắt ra ngoài khung cửa những
phương trời quen thuộc đã trở nên xa xăm...
Có lần nhà thơ Sa Giang nhắc tới
tên một người bạn thân là họa sĩ Hoài Nam. Hai người cùng học chung khóa I
trường Quốc Gia Âm Nhạc. Những người bạn cùng khóa, cùng trường năm ấy với ông
Hoài Nam đều nổi danh hoặc có địa vị trên những lãnh vực khác nhau. Nhà thơ Sa
Giang và họa sĩ Hoài Nam là bạn từ thủa học sinh nên thân lắm, nhiều lúc ở cùng
nhà, ăn cùng mâm, hợp tính tình vì cùng giới giang hồ phiêu lãng. Nhà thơ dặn
khi nào sang Viện Dưỡng Lão cho ông nhắn lời hỏi thăm họa sĩ Hoài Nam. Tôi ngạc
nhiên tìm hỏi ngay người họa sĩ mà nhiều lần sang Viện Dưỡng Lão tôi chưa từng
gặp mặt cũng không nghe ai nhắc đến tên.
Quả tôi thường gặp cô Lệ Thẩm ngồi
xõa tóc trên ghế đá, soạn giả Thành Phát ra vào nhà, cô Bê nhạc sĩ lên xuống cầu
thang... nhưng tôi không gặp ai có tên là họa sĩ Hoài Nam cả.
Tôi hỏi thăm
họa sĩ Hoài Nam, kêu cả điện thoại vài lần nhưng chẳng bao giờ gặp ông. Là người
đầu tiên sống ở đó, chỗ ở chính là Viện Dưỡng Lão nhưng ông vẫn thường xuyên đi
chơi, nay Nha Trang, mai Phan Thiết, mốt Cần Thơ... Ði hoài, ít ở nhà, mọi người
quen sự vắng mặt của ông tới mức ông có ra ngoài đầu hẻm uống cà phê thì trong
viện cũng trả lời khách ông đã đi chơi xa, đi đâu đó một tuần hay một tháng...
không biết đi đâu và cũng chẳng biết khi nào quay về.
Tôi quên bẵng mất việc
này cho đến một hôm, mới sáng sớm đã nhận được điện thoại của ông hỏi đường đến
nhà tôi. Ông không muốn gặp tôi bên viện vì đang ở nhà một người quen gần đây.
Vả khi ấy cầu chữ Y đã bị tháo dỡ, lối đi bây giờ qua đó vòng vèo khó đi vì xa
và thường tắc xe. Lần đầu tiên tôi gặp ông. Một ông già ngoài tám mươi, tóc bạc
phơ, chòm râu phơ phất, gầy nhom như một ông tiên, tứ thời khoác áo gió bất kể
thời tiết nóng lạnh, chiếc dù khoác trên vai vừa che mưa nắng khi cần, vừa là
chiếc gậy chống chở thân hình gió bay của ông, cổ tay trái đeo một chiếc vòng
gỗ, tay phải ôm chiếc túi màu đen mà thỉnh thoảng ông cứ loay hoay lục lọi trong
đó tìm một chiếc bình nhôm lạ mắt, mở nắp dốc lên tu một hơi như tu
rượu.
Giống như nốc cạn từng hớp rượu đời người chứ thực ra đó là thuốc trợ
tim, cứ chốc lát ông phải chiêu một ngụm để có thể tiếp tục nói chuyện. Hơi sức
không còn bao nhưng máu giang hồ vẫn cuồn cuộn trong người. Ông không thể ở yên
một chỗ mà cứ luôn xê dịch. Những chuyến đi xa đến các tỉnh miền Tây, miền
Trung, những cuốc xe di chuyển liên tục trong thành phố. Ông không đi xe ôm mà
thường có người xung phong chở ông đi ruổi rong khắp chốn. Một giáo viên dạy Anh
văn, một thanh niên hàng xóm sống gần cạnh Viện Dưỡng Lão... Họ chở ông đi khắp
nơi ông muốn, săn sóc ông, kiên nhẫn ngồi đợi ông hàng giờ, thích thú lắng nghe
những câu chuyện không bao giờ dứt của một ông già sống nhiều, đi nhiều, trải
nhiều.
Ông quê Long An nhưng sinh ở Battambang, Lào. Cha làm nghề cầu đường
thường phải theo công trình di chuyển. Không biết có phải vì thế mà ông quen với
việc nay đây mai đó.
Mới đầu tôi ngạc nhiên khi biết ở Quốc Gia Âm Nhạc, ông
học tiêu, sáo, đàn tranh, đàn nguyệt, thụ giáo tỳ bà Nguyễn Hữu Ba, kiêm cả ca
Bắc... trong khi thường được mọi người gọi là họa sĩ. Té ra ông đã học trường Mỹ
Thuật Thực Hành từ năm 1947, đến năm 1954, khi các trường ở miền Bắc theo làn
sóng di cư vào Nam, ông tiếp tục theo trường Cao Ðẳng Mỹ Thuật cùng lúc với
trường Nhạc. Duyên đưa đẩy khiến ở trường Mỹ Thuật, ông học chung với cháu ông
Năm Châu, chơi với con ông Năm Châu và thế là sau đó gia nhập đoàn kịch Năm Châu
để vẽ phông sân khấu cho đoàn này.
Kịch Năm Châu chỉ diễn ở Sài Gòn nên sau
đó ông nhảy qua lãnh vực cải lương để có thể theo các đoàn hát đi lưu diễn khắp
nơi thỏa chí giang hồ. Lúc bấy giờ giới sân khấu có ba họa sĩ qua trường lớp bài
bản là ông Siêu, ông Quyền và Hoài Nam. Sân khấu cũ rất đơn giản, chỉ cần bốn
loại phông cho cảnh giàu, nghèo, cung vua và rừng rú là đáp ứng cho mọi tình
huống của kịch bản. Họa sĩ Hoài Nam đã phá lệ cũ, mở cuộc thay đổi hoàn toàn mới
cho sân khấu.
Thành công nhất của ông bắt đầu từ đoàn Thủ Ðô khi ông vẽ mẫu
hoàn chỉnh xong mới giao cho thợ làm phông, từ đó mở ra một sân khấu lộng lẫy
với nhiều phông cảnh phong phú, đẹp đẽ khiến khán giả vô cùng thích thú. Cải
cách này nổi đình, nổi đám mạnh mẽ khiến ông trở nên lừng danh trong giới cải
lương. Các gánh hát xưa theo ghe bầu nên phông cảnh phải hết sức gọn gàng, đơn
giản để dễ chất đống. Về sau di chuyển bằng xe tải nên loại cảnh có góc cạnh
đàng hoàng, có hoa viên, phòng ốc... của ông dễ dàng được chuyên chở
theo.
Không ngừng ở việc vẽ phông cho sân khấu, ông mở rộng hoạt động qua
lãnh vực sân khấu. Các bộ phim “Lan và Ðiệp”, “Trần Thị Diễm Châu”... do Lê Dân
đạo diễn, “Xa Lộ Không Ðèn” của đạo diễn Hoàng Anh Tuấn... không thể kể hết các
bộ phim do ông dựng cảnh. Ngoài ra ông còn “mi” cho một số báo và viết bình luận
Kim Dung rất ăn khách.
Nghe ông thuật triền miên về các công việc cứ nối tiếp
nhau mãi không dừng. Tôi thắc mắc về chuyện tình của ông.
Họa sĩ Hoài Nam bật
cười khà khà rung cả chòm râu trắng như cước:
“Chú rời gia đình từ nhỏ, cuộc
sống rày đây mai đó không chút vững chãi, làm sao vướng bận vợ con, sao nỡ làm
khổ người đàn bà nào dám làm vợ chú. Ông cười dí dỏm. Nhưng điều đó không có
nghĩa cuộc đời của chú vắng bóng đàn bà. Quá đông phụ nữ là khác, phụ nữ nhiều
đếm không xuể...
Ðúng vậy, phụ nữ xuất hiện trong đời họa sĩ Hoài Nam nhiều
vô hạn, nhưng không phải trong thực tế. Ông sợ làm họ buồn, sợ trách nhiệm ràng
buộc bước chân tang bồng nên không dám buông thả vào những mối tình, ông trốn
tránh tình cảm trước những phụ nữ bằng xương bằng thịt trước mặt để thả hồn vào
người đẹp trên mặt giấy.
Ðó là các người đẹp trên bìa sách. Ông là người đầu
tiên vẽ bìa in offset bốn màu trên tạp chí Sân Khấu, ông cộng tác với Dương Hà,
Phú Ðức, Bút Trà... Ða số tiểu thuyết bấy giờ đều do ông trình bày bìa. Những
hình dáng phụ nữ của ông giống như họa sĩ Lê Minh thật hấp dẫn lúc bấy giờ. Gần
như độc quyền, ông vẽ miệt mài không kịp đơn đặt hàng để làm mưa làm gió trong
lãnh vực ấy nhiều năm dài.
Dù sao, vốn bản tính phiêu bạt, ông không quan
trọng bất cứ điều gì. Sự nghiệp, danh vọng... đối với ông chỉ là mây nổi. Vốn là
người cao cờ nhưng hồ như ông không thắng một cuộc cờ nào. Ván cờ gần tàn, ông
tự lùi bước chịu thua để nhường niềm vui thắng cuộc cho địch thủ, để lấy niềm
vui của người làm niềm vui của mình...
Họa sĩ Hoài Nam quay lại gặp tôi.
Không vướng mắc vợ con, gia đình, tưởng chừng thoát khỏi mọi gánh vác đa mang
trên cõi đời thì bỗng nhiên ông đến để trao tôi giữ sáu tập thơ mỏng và nhất là
bản thảo cuốn “Giải Mã Hán Việt Nôm” theo phương pháp họa tự. Học chương trình
Pháp nhưng lại có vốn Hán tự thu nhận từ gia đình nên ông nắm khá vững loại chữ
này.
Ðó là công việc nghiêm túc lúc cuối đời, tác phẩm mà ông bỏ nhiều công
sức trong suốt gần bốn mươi năm để soạn hết lòng mong ngóng đứa con tinh thần
được ra mắt độc giả. Một người Tàu trong Chợ Lớn từng muốn dịch sang chữ Hoa để
in nhưng ông từ chối. Ông muốn dành tác phẩm này cho độc giả Việt Nam
trước.
Tôi không biết số phận cuốn bản thảo như thế nào. Sẽ may mắn ra đời
chăng, sẽ đến với cuộc sống ra sao. Tôi trầm ngâm nhìn người họa sĩ già trước
mặt. Một đời sống gần hết, một đời gần qua. Tôi mở từng trang cuốn sách tự hỏi
tác phẩm tâm huyết có như tác giả chỉ một đời ghé qua rong chơi rồi lui bước,
chỉ rồi như cát bụi thời gian có phủ che?
Nguyễn thị Hàm Anh.
XEM HÌNH ẢNH& VIDEO BUỔI GIAO LƯU CŨA TRANG NHÀ & CÁC NGHỆ SĨ
TẠI KHU DƯỠNG LÃO NGHỆ SĨ NGÀY 27/07/2013 TẠI ĐÂY
Mã an toàn:
Tối 5-12, suất diễn đầu tiên trong đợt tái diễn vở "Tiên Nga" tại Nhà hát Bến Thành, nghệ sĩ Trinh Trinh đã cứu nguy khi thế vai Lê Khánh vào phút chót.
Ý kiến bạn đọc