Sài Gòn có nhiều nghệ sĩ, quái kiệt, nhưng không nơi nào quy tụ đông đảo phận
đời "tơ tằm" như đường Trần Xuân Soạn, phường Tân Hưng, quận 7. Mấy chục năm
qua, cư dân nơi đây quá quen với cảnh nghệ sĩ có tên tuổi hoặc vô danh tán gẫu
nơi quán cà phê cóc, ngồi ăn sáng lề đường bàn chuyện chạy sô...
Chị
Nguyễn Thị Kim Ba, ngụ khu phố 3, nói: "Lâu nay trong xóm có đám tang, đám cưới,
đám tiệc khỏi đi xa thuê nghệ sĩ. Cứ đi vài bước gọi một tiếng mấy ổng có mặt
liền, yêu cầu biểu diễn cải lương, nhạc sến, tân nhạc, tấu hài, múa lửa, nuốt
kiếm, lột dừa... món nào cũng có".
Xóm ngủ ngày :
Các lão làng ở xóm nghệ sĩ từng lừng lẫy một thời trên sân khấu có Lam
Sơn, Thái Bình, Minh Trí, Hoàng Mai, Chí Hải, Chung Tử Long... Phần tấu hài có
Tiểu Bảo Chung, Tiểu Hoài Linh, Vũ Đức, Vũ Quang... Quái kiệt có Xuân Diệu dùng
mắt thổi bong bóng, thổi bánh xe; võ sư Kim Tuấn dùng răng lột dừa khô; Minh Tân
chuyên biểu diễn nuốt kiếm, nuốt rắn...; Ngọc Phương
Thy múa lửa; Minh Hiền dùng đầu đập bể đá
gạch...
Mỗi người đến với đời nghệ sĩ theo con đường khác nhau: Xuân Diệu
quê ở Bạc Liêu lên Sài Gòn kiếm sống bằng đôi mắt kỳ lạ, võ sư Kim Tuấn gia nhập
xóm nghệ sĩ bằng sức mạnh chẻ đôi trái dừa, Tiểu Hoài Linh trước đây là vệ sĩ
nhưng hình dáng giống diễn viên hài Hoài Linh nghe bạn bè xúi bỏ nghề đi tấu
hài...
Trong khu phố 3, 4 và 5 có nhiều dãy nhà trọ nghệ sĩ náu thân,
nhưng nhà trọ ông Tư ở khu phố 3 lúc nào cũng là nơi chốn đi về của nhiều nghệ
sĩ. Có người thuê phòng ở đơn thân, có người cả gia đình vợ chồng con cái cùng
đi diễn, có người rước cha mẹ lên chung vui. 7g sáng, những căn phòng cửa đóng
im lìm.
Thấy chúng tôi dợm gõ cửa, mấy chị bán cà phê bảo: "Gõ cửa mỏi
tay cũng không ai mở đâu. Mấy ổng đi diễn suốt đêm nên ngủ tới trưa. Cần gì vài
tiếng nữa quay lại, hơi đâu mà đợi". 9g sáng, lác đác vài nghệ sĩ xuất hiện.
10g, các quán cà phê cóc nghệ sĩ đông dần và tám chuyện rất ư là nghệ
sĩ.
Nhóm N. than hôm qua chạy mấy quán nghệ sĩ ế khách, hát khản cổ mà
thu nhập tiền bông (khách kẹp tiền vào bông hoa để tặng ca sĩ) không đủ đổ xăng.
Nhóm khác bình phẩm mấy ngày nay võ sư Kim Tuấn chán đời nên không đi lột vỏ dừa
bằng răng mà ở phòng trọ luyện khí công. Nào là Xuân Diệu trong mấy ngày lễ được
mời lên Buôn Ma Thuột đắt sô kiếm bạc triệu, M.T. nhằn mấy ngày về quê ở miền
Tây gần như lỗ vốn...
Bất chợt tiếng điện thoại vang lên, T. hí hửng khoe
tối nay có sô, 400.000 đồng một suất diễn, cần ba diễn viên. Rồi T. lấy máy gọi
đồng nghiệp: "Tối nay rảnh không, đi với tôi lên Suối Tiên".
Đến 11g,
nhóm nghệ sĩ giải tán dần, ai về phòng nấy. Từ 13g-16g, các căn phòng khóa chặt
cửa, không khí tĩnh lặng như vùng quê. 17g-18g, có người lịch xịch mở cửa mang
đờn, dừa khô, bong bóng, kiếm... chất lên xe gắn máy. Những chiếc xe chạy tứ
phía mất hút vào phố phường đang lên đèn.
Buồn như tiếng
lòngChạy theo một nghệ sĩ trẻ tên N. chưa kịp hỏi chuyện, anh
cắt ngang vì đang kẹt sô 19g. Anh tặc lưỡi: "Phố này là phố nghệ sĩ, nhưng đa số
vô danh, kiếm tiền ngày nào hay ngày đó chứ có ai nổi như cồn mà đi thuê nhà trọ
xộc xệch vầy. Lớp trẻ như tụi tôi bị cánh đàn anh trêu là "ngôi sao", nhưng là
sau hè, sao chổi đấy".
Lúc trước các quán nghệ sĩ ở Sài Gòn nhiều lắm,
nhưng nay teo tóp, T. ngậm ngùi đời sống ngày càng khó. Chị nói lúc trước sống
được nhờ tiền bông rộng rãi từ vài trăm ngàn đồng tới vài triệu, nay vật giá
tăng, bia rượu, thức ăn tăng... nên tiền bông cũng vơi dần. T. pha trò: "Hồi xưa
được boa toàn bông tươi, còn bây giờ bông héo vài chục ngàn".
Theo ca sĩ
K., tặng bông "héo" cho nghệ sĩ thì sợ bị chê sau lưng, còn tặng bông "tươi"
không kham nổi nên khách ngại đến quán. Vì lẽ đó mà nhiều nghệ sĩ chấp nhận chạy
sô tứ phương ở các quán hát với nhau, quán nhậu... Hát ở các quán này, tiền công
vài trăm ngàn đồng/đêm, tiền bông có chỗ được nhận, có chỗ chủ quán thu bông với
lý do làm thù lao trả nghệ sĩ. Đêm nào ế khách, chủ quán trả tiền xe ôm thay cho
tiền diễn. Hát mà canh cánh nỗi lo nên điệu hò, xàng xê lên xuống lỗi
nhịp.
Chị Thanh Xuân, nghệ sĩ vọng cổ, chua chát nói để sống được nhiều
nghệ sĩ phải đi hát chùa, tức về các chùa ở tỉnh xa hát cho phật tử nghe. Chùa
lớn trả tiền hơn 500.000 đồng/suất, chùa nhỏ chỉ trả vài trăm ngàn. Chỉ những
căn phòng khóa cửa mấy ngày qua, chị Xuân nói: "Thấy phòng nào đóng cửa tụi chị
cũng mừng giùm, đó là họ chạy sô được. Còn phòng nào khép cửa hờ thường xuyên là
lo lắm, phần lớn bị bể sô hay nghệ sĩ yếu trong người nghỉ dưỡng sức, hoặc buồn
hơn là không quán nào gọi đi diễn nên nằm chờ".
Võ sư Kim Tuấn mấy ngày
nay chán cảnh tiền catsê bèo bọt nên lười đi diễn. Anh nói: "Dừa khô bây giờ một
chục gần cả trăm ngàn, tiền xăng xe mắc quá, chạy lòng vòng đi diễn tốn vài
trăm. Họ trả mình chỉ vài trăm ngàn suất diễn là lỗ công liền". Ông Hậu nhạc
công ngậm ngùi: "Tôi năm nay 58 tuổi rồi, may mà hồi đó chơi đàn chứ đi ca hát
là đói. Xóm nghệ sĩ có nhiều người quá tuổi 50, đâu còn hơi sức mà hát
hò".
Vì không còn hơi sức nên nhiều cựu nghệ sĩ phải chuyển qua nghề đàn,
cho thuê dàn âm thanh, biên tập hài kịch... Nhiều nghệ sĩ lừng lẫy một thời như
Lam Sơn, Thái Bình, Hữu Trí... nay phải nương cậy vào con.
Mái ấm
xa xôiLúc trước xóm nghệ sĩ nức tiếng với nhóm tam tấu gồm Kim
Tuấn chuyên dùng răng lột vỏ dừa, Xuân Diệu phun sữa bằng mắt, Phúc Toàn nhại
được nhiều giọng ca nổi tiếng từ tân nhạc, cải lương đến nhạc sến. Nhóm tam tấu
này xuất thân từ ba vùng quê khác nhau ở miền Tây nhưng nay tan rã, người về
quê, người chuyển nhà trọ.
Ở khu phố 3 mới đây nhóm hài Vũ Đức, Vũ Quang
chuyển nhà trọ qua nơi khác. Buồn nhất là chuyện T. chuyển nhà trọ để lại món nợ
tiền nhà hai tháng 2,4 triệu đồng. Chủ nhà thương anh cuộc sống khó khăn không
nỡ tìm đòi. Nghệ sĩ này đi dăm hôm thì nghệ sĩ khác tìm đến, chuyện nghệ sĩ
chuyển nhà trọ cũng nhẹ nhàng như mưa nắng Sài Gòn.
Theo ông Hậu, đường
Trần Xuân Soạn tập trung đông nghệ sĩ nhất vì nơi đây giá thuê nhà trọ và giá
đất còn thấp nên nhiều nghệ sĩ mua xây nhà ở. Số mua được nhà chẳng là bao, phần
lớn đều "tôi đi ở trọ trần gian". Hữu Trí mua được nhà đất trong xóm nghệ sĩ
cũng nhờ vào con cưng là bé Nguyễn Huy, còn gọi là bé Châu, "làm mưa làm gió"
trên thị trường âm nhạc. Nghệ sĩ biểu diễn xiếc tạp kỹ Minh Tân có được căn nhà
vài chục mét vuông trong phố nghệ sĩ cũng nhờ sự giúp đỡ của người
thân.
Nghệ sĩ hài Vũ Đức đứng trên sân khấu chọc cười khán giả bao năm
nhưng đời thực ông chết trong vai ở trọ. Võ sư Kim Tuấn biểu diễn công phu oai
phong là thế, nhưng sau đêm diễn lại trở về với căn phòng trọ như chiếc hộp gói
gọn chỉ đủ hai người. Chị Thanh Xuân cho biết chị ở xóm trọ nghệ sĩ trên 10 năm,
lúc đó chỉ là nhà lá.
Mười năm qua, vợ chồng chị đi diễn tối mặt, hát
khản cổ mà vẫn chưa mua được miếng đất nhỏ. Nay chị đã già, hơi đã tàn, lên một
câu vọng cổ đừ người, tính giải nghệ nhưng đau đáu mái ấm vẫn xa xôi. Gần phòng
trọ chị Xuân là Dương Tuấn, cũng ở trọ chục năm. Tuấn thuộc làu từng ngóc ngách
trong phòng trọ như phím dương cầm anh bấm từng đêm. Để có được mái nhà riêng
sao cứ bùng nhùng như đàn đứt dây.
Ông Hậu bùi ngùi: "Tôi có nhà riêng ở
Long An cách đây vài chục cây số, nhưng về nhà ở thì không sống được. Ở đây sống
nhà trọ eo hẹp nhưng còn kiếm được tiền qua ngày. Nghệ sĩ mà, bỏ đờn ca, hát
xướng, tấu hài, diễn kịch biết làm gì đây. Chắc tại tụi tôi là kiếp con tằm, mê
tiếng đàn, tiếng hát, ánh đèn sân khấu cho đến tàn hơi hết sức mới dứt vạt với
đời nghệ sĩ đói nghèo".
Đặng thành Công.
Ý kiến bạn đọc