Thùy Liên là nghệ sĩ điện ảnh đầu tiên của Sài Gòn xuất hiện trở lại với điện ảnh cách mạng sau năm 1975 bằng vai cô y tá trong bộ phim Cô Nhíp (đạo diễn Khương Mễ).
Thời ấy phim ảnh sản xuất rất ít và rất chậm, cả năm không tới 10 bộ phim, vậy mà có khi mình Thùy Liên được mời đảm nhận ba vai chính trong ba phim được bấm máy cùng lúc. Chưa đầy 10 năm, chị đã có mặt trong 15 bộ phim truyện, gần như vai nào cũng được khán giả yêu mến, đặc biệt là hai vai làm nên tên tuổi chị là Bảy Hạnh trong Tình đất Củ Chi (đạo diễn Mai Lộc) và Sáu Linh trong Mùa gió chướng (giải nhất diễn viên nữ LHPVN lần thứ 5).
Sở hữu một nhan sắc trời cho với làn da trắng mịn, mái tóc dài dợn sóng tự nhiên, gương mặt dịu hiền trong sáng, cộng với vóc dáng thanh mảnh, Thùy Liên tạo ra những hình tượng đẹp cho các vai “nữ cán bộ” thuở ấy cứ nhẹ như không.
Không mấy ai biết, Thùy Liên vốn xuất thân từ sân khấu. Thuở nhỏ ở quê (Đại Lộc, Quảng Nam), cô bé Liên như bị bắt mất hồn mỗi khi có đoàn hát bội đến diễn và ghé ăn mì quảng của mẹ cô bán ở chợ Quảng Quế. Về nhà, cô bé cũng lấy lọ nghẹ trét mặt hát theo. Khi gia đình chuyển vào Sài Gòn, Liên được bầu làm đội trưởng đội kịch của trường Hưng Đạo (Q.1) và rồi tiếng lành đồn xa, chị có hẳn một ban kịch mang tên Thùy Liên, mỗi tháng một vở xuất hiện trên đài truyền hình khi hãy còn là nữ sinh, làm việc chung với những tên tuổi lớn hồi ấy như Vũ Đức Duy, Lê Tuấn…
Cơ duyên đưa đẩy, Thùy Liên lại đến với sân khấu cải lương. Số là lúc đó ông bầu Xuân của đoàn Dạ lý hương muốn làm mới đội ngũ đào kép, nên đã đưa Thùy Liên và một vài gương mặt kịch nghệ trẻ nổi tiếng như Băng Châu, Huỳnh Thanh Trà đến nhờ thầy đờn Út Trong dạy hát cổ nhạc. Thùy Liên học thêm được nhiều kinh nghiệm sàn diễn khi may mắn được bầu Xuân đưa về đoàn, đi hát chung với nghệ sĩ Thanh Nga, Ba Vân nhiều nơi trong thời gian dài.
Thùy Liên đến với điện ảnh cũng hoàn toàn tình cờ. Đạo diễn Lê Dân đã phát hiện ra Thùy Liên khi ông tới trường Hưng Đạo tuyển diễn viên cho vai chính trong bộ phim Trần Thị Diễm Châu. Nhưng, khi đến casting, thấy nhân vật có cảnh tắm hở vai, Thùy Liên đã từ chối. Một lần có việc đến tòa án, Thùy Liên tình cờ gặp Lê Dân (ông đồng thời hành nghề luật sư), ông “luật sư - đạo diễn” đã nhìn thẳng vào mắt chị và nói: “Đôi mắt này mà không làm điện ảnh thì rất uổng!”.
Rồi nhờ giới thiệu qua lại, Thùy Liên trở thành gương mặt “ảnh hậu” một thời cho lịch dưới bàn tay tài hoa của các tay máy nổi tiếng như Lê Hoàng Hoa, Trần Đình Mưu, được lên bìa của các tờ báo lớn như Saigon Post, Saigon Daily News… để rồi cuối cùng được hãng Mỹ Vân mời đóng phim. Chị đóng được khoảng bốn, năm phim, trong đó có những phim rất ăn khách như Chàng ngốc gặp hên (cùng với vua hề Văn Chung), Bão tình (cùng với minh tinh Kiều Chinh).
Sau năm 1975, Thùy Liên ít có dịp diễn kịch vì phim ảnh đã lấy hết thời gian của chị. Chị tham gia hai vở kịch truyền hình là Gió rừng tràm và 30 năm sau, đóng vai Othelia cô gái đội mũ nồi xám trong vở Dư luận quần chúng và gây dấu ấn đậm nhất là vai Sáu Hạnh trong vở Xa thành phố yêu dấu (tác giả Ngọc Linh). Thùy Liên tình cờ được mời về diễn vai Sáu Hạnh thay thế cho diễn viên chính của đoàn Cửu Long Giang bất ngờ bị tai nạn, tham dự Hội diễn Sân khấu chuyên nghiệp toàn quốc và đã lấy được HCV cho vở và HCV cho vai Sáu Hạnh.
Tuy không xuất thân từ trường lớp, làm nghệ thuật chỉ bằng năng khiếu bẩm sinh, nhưng Thùy Liên luôn thành công nhờ sự nhạy bén, có óc quan sát và chịu khó. Xem chị đóng những vai nữ cán bộ cách mạng, thuần thục chuyện súng ống, lội sông lội sình nhẹ bẫng, không mấy ai nghĩ chị vốn là “nữ sinh Sài Gòn”, nghệ sĩ chế độ cũ, ngày giải phóng cũng hồi hộp không biết số phận mình sẽ ra sao.
NSƯT Thùy Liên cùng hai cô con gái
Trong đời thường, nghệ sĩ Thùy Liên là người sống giản dị, khiêm tốn, làm nhiều nói ít. Tuy là nghệ sĩ, tham gia làng giải trí khi tuổi còn rất trẻ song trong chuyện tình cảm, chị khá chừng mực và tỉnh táo. Từng có không biết bao nhiêu ong bướm lượn quanh, trong đó không ít cuộc níu kéo đi nước ngoài lập tổ uyên ương vào những ngày Sài Gòn biến động, song chị không bị cuốn theo.
Chị nói, chuyện hôn nhân của mình như một sự sắp đặt “nhẹ nhàng” của số mệnh. Chồng chị, soạn giả sân khấu Mai Quân vốn là một cán bộ hoạt động nội thành, từng có chín năm tù Côn đảo và cũng từng có những vở cải lương nổi tiếng (viết chung và viết riêng) một thời như Nhụy hoa lan, Hai chiều ly biệt, Nửa bản tình ca, Tuyết phủ chiều đông... Hai người lần đầu “chạm mặt” là khi ông, với tư cách đại diện chính quyền TP mời các nghệ sĩ Sài Gòn cũ đến họp mặt để “hiểu nhau”.
Một thời gian dài sau đó, khi chị tìm đến nhà riêng của ông để nộp bản… lý lịch như một thủ tục bổ sung cần thiết để làm nghề, ông lịch sự mời chị vào phòng khách uống trà rồi nghiêm chỉnh nói: “Tôi nghe người ta nói cô “được” lắm. Bản thân tôi cũng thấy cô là người tốt. Tôi đã lớn tuổi, còn cô cũng không còn nhỏ dại nữa. Vậy mình lấy nhau đi”. Rồi không để chị kịp phản ứng gì, ông nói tiếp: “Ý tôi là vậy, nhưng cô cứ về suy nghĩ, cô thấy không được cũng không sao”.
Thùy Liên “về suy nghĩ”, xưa nay chị vốn không ưa những lời tán tỉnh hoa mỹ, nhưng “thật thà” và chân thành như người đàn ông này thì là lần đầu mới gặp, sống với người như vậy chắc bình yên, chẳng phải nơm nớp đề phòng, vậy là gật đầu. Chị cười ấm áp: “Về sống chung mới thấy mình chọn không sai. Anh hiền lành, nhân hậu, yêu vợ, thương con hết mực”. Kết quả của việc “chọn không sai” là hai cô con gái xinh đẹp, giỏi ngoan Thùy Linh và Thùy Dương, đều học đến thạc sĩ và hiện đang sống tại Mỹ. Từ hai năm nay, cô con gái đầu đã đưa Thùy Liên lên chức bà ngoại.
NSƯT Thùy Liên khoe mình có máu kinh doanh từ nhỏ, mới 17, 18 tuổi đã biết hùn hạp làm ăn với bạn bè. Vậy nên, suốt mấy chục năm làm nghệ thuật, nghề phụ kinh doanh luôn đảm nhiệm việc nuôi nghề chính. Ngày trước, cứ mỗi lần đi đóng phim có chút tiền dư, chị lại dành dụm, tìm cách để tiền đẻ ra tiền, đến khi tích cóp đủ, chị mua đất xây khách sạn, rồi từ khách sạn, chị mở được khu du lịch sinh thái nghỉ dưỡng mang tên Thùy Liên ở P.Long Phước, Q.9.
Chị nói, con đường kinh doanh của mình cũng thật may mắn, làm đâu được đó, không lớn lao gì, nhưng cứ tiến đều đều. Nhờ vậy, chị nuôi được hai con ăn học thành tài nơi xứ người và vợ chồng cũng không phải chật vật lúc tuổi già. Hiện nay, nghệ sĩ Thùy Liên ngày ngày tất bật với công việc ở khu du lịch của mình, nhưng mỗi lần nghe ai nhắc lại “thời oanh liệt” trên màn ảnh, thời mà cái tên Thùy Liên bị mờ trước “Sáu Linh”, chị lại nở nụ cười rất tươi đầy tự hào.
CÁT VŨ - PNO
