Khi bị khán giả chỉ trích dữ dội sau chương trình “Thách thức danh hài” mùa 3 vừa qua, Trấn Thành (một trong 2 giám khảo của chương trình này) đã giãi bày: “Nếu khán giả được coi bản đầy đủ tiết mục của thí sinh Tấn Lợi (thí sinh đoạt giải quán quân - PV) thì sẽ thấy trong ngày ghi hình, khán giả cả hội trường cười. Đôi khi Trường Giang không cười vì là người khó tính. Trường Giang ngồi soi bạn ấy để xem có giả tạo hay không. Còn tôi đóng vai trò người khuyến khích, một game show luôn luôn phải có 2 màu sắc”.

Phân vai cho từng giám khảo

Thực ra, những gì Trấn Thành giãi bày thì người trong giới đều biết, nhất là những nghệ sĩ từng một lần được mời ngồi “ghế nóng” game show. Mỗi giám khảo, huấn luyện viên đều được phân vai diễn để tạo nên sắc thái cảm xúc khác nhau cho một vở diễn hoàn hảo khi game show lên sóng truyền hình. Nhạc sĩ Tuấn Khanh nói: “Có một chuyển động rất quan trọng trong vai trò của người làm giám khảo tại các game show của Việt Nam hiện nay là từ một vai trò chứng nhận cho các giá trị thực tế và sự công bằng tương đối của một cuộc thi, các thành viên giám khảo giờ đã thay đổi chỉ còn là sự trình diễn mang tính tác động tâm lý. Họ trở thành những diễn viên của may rủi”.

Trở thành một nhân tố trình diễn trong một cuộc chơi có tính kích động và cả những mâu thuẫn có phần giả tạo, “ban giám khảo không còn cầm cân nảy mực mà bị ép diễn hoặc biến mình thành những vai trò kỳ lạ” - ca sĩ, nhạc sĩ Thanh Bùi bộc bạch. Nghệ sĩ saxophone Trần Mạnh Tuấn khẳng định chẳng bao giờ nhận làm giám khảo game show truyền hình thêm lần nữa. Anh cho biết: “Tôi thấy kỳ cục vì mình là giám khảo nhưng khi chấm điểm một thí sinh, tôi buộc nhìn vào bảng chỉ dẫn của đơn vị sản xuất”. “Tôi không có khiếu làm diễn viên như thế!” - nghệ sĩ Trần Mạnh Tuấn mỉa mai.

Dàn huấn luyện viên trẻ của “Giọng hát Việt 2017” bị cho là “chưa đủ tầm về chuyên môn” này đã tạo hiệu quả về mặt truyền thông cho chương trình khi gây nên tranh cãi Ảnh: Lee Fong

Đòi hỏi giám khảo là những nhà chuyên môn giỏi không còn phù hợp trong các game show truyền hình hiện nay. Ngồi ở “ghế nóng” hôm nay, người đóng vai giám khảo phải thỏa mãn các yêu cầu khác của khán giả: Một nhà xã hội học, một nhà tâm lý và phải biết cách trình bày trước đám đông. Nếu không thích nghi, họ sớm bị loại khỏi chương trình và tất nhiên các nhà sản xuất khác không còn quan tâm đến.

“Giọng hát Việt 2017” gặp phải sự chỉ trích của người trong giới và công chúng khi thay mới dàn huấn luyện viên toàn người trẻ bị cho là “chưa đủ tầm về chuyên môn” nhưng nhà sản xuất chương trình này không hẳn không có lý bởi những tranh cãi về dàn huấn luyện viên “chưa đủ tầm chuyên môn” này đã đủ để gây nên ồn ào cần thiết trên các trang mạng cho suốt mùa giải.

Có một đạo diễn điện ảnh chẳng hiểu biết gì mấy về chuyên môn âm nhạc nhưng ông vẫn được nhà sản xuất các chương trình game show ca nhạc thay nhau mời ngồi “ghế nóng” chỉ vì kiểu nhận xét thí sinh gây sốc của ông ta. Khó nhất đối với nhà sản xuất game show là không tìm được nghệ sĩ đóng vai giám khảo ác vì ai cũng sợ công chúng và người nhà thí sinh “ném đá” trên mạng. Chỉ những giám khảo như vị đạo diễn này luôn tỏ quan điểm sẵn sàng đón nhận mọi thái độ của công luận miễn là được trả nhiều tiền.

Việc sắm vai cho giám khảo của nhà sản xuất cũng là nhằm tạo thế “cân bằng”. Nếu có giám khảo “mặt lạnh” thì sẽ có người “mặt nóng”; có vai hiền thì cũng có vai ác và những người còn lại là trung dung. Khán giả dễ dàng nhận thấy các vai diễn này xuất hiện lớp lang trên sóng truyền hình nhưng ở trường quay, mọi thứ diễn ra ồn ào như cái “chợ”. Các giám khảo mạnh ai nấy nói, họ được quyền tự do biểu đạt suy nghĩ và thể hiện cá tính của mình. Nhà sản xuất cũng khuyến kích điều đó. Vì như vậy, biên tập chương trình mới có nguyên liệu để chế biến thành tính cách của mỗi vị giám khảo và thành những màn tranh luận hút khách do các thành viên ban giám khảo tạo ra. Nhà sản xuất có khả năng tạo nên nhiều câu nói hoàn chỉnh của nhân vật theo ý đồ của mình bằng cách cắt ghép những từ đơn lẻ. “Thủ thuật này được giới truyền hình đặt tên là frankenbiting. Vì vậy, người xem không nên tin 100% vào những gì đang diễn ra trên truyền hình bởi đó đều là những hình ảnh được chọn lọc và cắt ghép kỹ lưỡng có mục đích” - một người trong giới sản xuất chương trình truyền hình nói.

Câu chuyện về sắp đặt kết quả

“Game show chỉ là trò giải trí nên khán giả không nên trông đợi một kết quả đúng” - đó là lời nhắn nhủ của nhiều nghệ sĩ có gắn bó với các chương trình game show truyền hình. Điều này cũng dễ hiểu bởi kết quả luôn được định trước, nhất là những chương trình thi hát có huấn luyện viên. Thí sinh của đội huấn luyện viên nào sẽ thắng đã được thỏa thuận ngay khi nghệ sĩ đó ký kết hợp đồng nhận lời làm một trong những huấn luyện viên của chương trình. Điều này nghe tưởng chừng vô lý nhưng là sự thật, vài ngôi sao đã ra điều kiện với nhà sản xuất như vậy nếu muốn họ tham gia. Để không phải rơi vào tình cảnh muối mặt với khán giả nếu quán quân ấy quá tệ, nhà sản xuất phải tính toán đẩy thí sinh có chất lượng về đội của ngôi sao mà mình đã cam kết. Ngay việc tranh nhau thí sinh về đội của mình của các huấn luyện viên như đã thấy trên sóng truyền hình đều là giả hết. Chính giám đốc âm nhạc hay ê- kíp tổ chức sản xuất của chương trình đã phân bổ gần như xong cho mỗi đội sau vòng thi sơ khảo.

Một ca sĩ hải ngoại lần đầu về nước nhận ngồi ghế huấn luyện viên cho một game show thốt lên: “Khó tin quá vì rõ ràng chúng tôi đã làm rất tốt, điều đó được thể hiện rõ trên sân khấu, ai cũng có thể thấy nhưng kết quả đội chúng tôi vẫn thua”.

Ca sĩ T. được xem là người gây “nhức não” nhất đối với các nhà sản xuất game show bởi đi kèm sự đồng ý của cô là một loạt điều khoản gây khó: thù lao hàng cao ngất, quán quân và người cùng ngồi “ghế nóng” phải là người do cô chỉ định. T. làm được điều đó bởi cô là một trong những ca sĩ vừa bảo đảm chuyên môn vừa có lượng người hâm mộ hùng hậu. Điều này khiến cho nhà sản xuất an tâm.

(*) Xem Báo Người Lao Động từ số ra ngày 9-3

Kỳ tới: Khi nghệ sĩ “bị dụ” làm thí sinh

Khi nghệ sĩ “bị dụ” làm thí sinh game show

Không ít nghệ sĩ trở thành miếng mồi câu khách cho các chương trình game show bởi những lời chiêu dụ hấp dẫn của nhà sản xuất

 

“Chơi game show này đi, em sẽ thắng mà!”, lời khẳng định chắc nịch của nhà tổ chức khi chiêu dụ nghệ sĩ làm thí sinh cho chương trình game show kiểu như vậy không lạ với các ngôi sao. Xét thấy đằng nào cũng có lợi, không thành công cũng thành danh, không ít nghệ sĩ xiêu lòng.

Thắng hay thua tùy nhà sản xuất

Có nghệ sĩ tham gia game show, nhà sản xuất có chất liệu để truyền thông quảng bá, nhất là nghệ sĩ có đông người hâm mộ thì lượng người xem chương trình cũng sẽ tăng lên đáng kể. Ở chiều ngược lại, nghệ sĩ lâu lâu cũng cần xuất hiện trên sóng truyền hình, để hâm nóng tên tuổi và để hình ảnh của mình gần gũi hơn với công chúng. Tuy nhiên, muốn chiêu dụ được người nổi tiếng tham gia game show, đặc biệt những ngôi sao hạng A, nhà sản xuất cũng phải cam kết mang lại lợi ích cho những người chơi đặc biệt này. Đó là luật ngầm mà các bên phải tuân thủ và tuyệt đối bí mật. Đối với các game show đòi hỏi thí sinh chơi phải đưa ra đáp án đúng, nhà sản xuất thường cho thí sinh nghệ sĩ biết đáp án. Trung bình 10% số câu hỏi trong ngân hàng câu hỏi của chương trình sẽ được tiết lộ đáp án cho người chơi là nghệ sĩ. Đơn vị sản xuất giải thích: “Đó chỉ là cách để khuyến khích người chơi”. Tuy nhiên vẫn có những trường hợp ngoại lệ dành cho ngôi sao, những người cần bảo đảm hình ảnh của mình xuất hiện trước công chúng phải luôn hoàn hảo nên khi chơi game show họ yêu cầu nhà sản xuất bảo đảm chắc chắn là họ phải thắng, đó là điều kiện.

 

Nghệ sĩ tham gia game show là yếu tố để thu hút khán giả. Trong ảnh: các nghệ đang tham gia game show “Giải mã cơ thể” Ảnh: Trung Hiếu

 

Với định mức giải thưởng được quy định cụ thể, thí sinh thắng hay thua còn tùy nhà sản xuất muốn cho hay không, như tiết lộ của giới làm game show. Việc ngôi sao được biết tất tần tật các đáp án là điều đương nhiên. Khi ca sĩ D. chiến thắng một game show khó nhằn đến mức sau 2 năm ra mắt vẫn chưa có quán quân, khán giả, truyền thông tung hê về sự thông minh của anh ta thì người trong giới cười khẩy: “Có gì lạ đâu, người nhà của sếp mà!”. Nhiều ngôi sao hạng A tiết lộ họ từng nhận lời mời của nhà sản xuất với lời hứa cho biết mọi đáp án để thắng thưởng lớn.

Nhưng không phải lúc nào nhà sản xuất cũng giữ lời hứa, dù người chơi có là ngôi sao hạng A chăng nữa. “Nhiều nghệ sĩ sau khi chơi game show xong bức xúc lật mặt nhà sản xuất vì mình bị “lật kèo” - nghệ sĩ T. khẳng định. Điều này không lạ bởi việc chọn người chiến thắng của nhà sản xuất còn phải cân nhắc sao cho phù hợp thời điểm cần có người thắng để quảng bá chương trình và có phù hợp với định mức giải thưởng được quy định hay không. Kể lại câu chuyện của mình, ca sĩ N. bực dọc: “Không bao giờ chơi game show lần thứ 2”. Chuyện là, sau rất nhiều lần được chào mời với lời hứa “chắc chắn thắng”, N. chọn chơi một game show đòi hỏi sự suy luận cao, với điều kiện nhà sản xuất phải cho biết trước đáp án. Nhà sản xuất đồng ý. Khi đến trường quay, N. chơi thắng rất thuyết phục. Đến câu thứ 10- câu hỏi quyết định chiến thắng toàn phần, nhà sản xuất “lẩn” mất. Không trả lời đúng câu hỏi cuối, N. thua cuộc. Mất nguyên ngày quay hình không thù lao lại phải móc thêm tiền túi để tặng cho người có hoàn cảnh khó khăn của chương trình. Nhưng điều khiến N. bực tức chính là sự “trở mặt” của nhà sản xuất.

“Đừng tin vào kết quả của một game show. Chuyện thắng, thua đều do nhà sản xuất quyết định” - chính người tổ chức game show khẳng định điều này. Thật vậy, khi nhà sản xuất muốn người chơi dừng lại thì chắc chắn một câu hỏi hoàn toàn xa lạ với người chơi sẽ xuất hiện, chỉ có người trong giới chuyên môn mới có thể trả lời.

Cười ra nước mắt

Tham gia game show, điều nghệ sĩ có được không phải tiền mà là hình ảnh. Không ít nghệ sĩ sau khi tham gia game show mới tá hỏa là mình “bị dụ”. Ca sĩ T. có hơn chục năm làm nghề nên cũng được nhiều người biết đến. Sau một thời gian gián đoạn ca hát và mãi không “phất” lên như ước nguyện, T. nghe lời chiêu dụ “cứ tham gia game show X, kiểu gì mà chẳng “trở lại lợi hại hơn xưa”. Háo hức trong ngày ghi danh tham gia bao nhiêu thì T. thấy ê chề bấy nhiêu ngay vòng thi đầu, vì không hiểu chuyện gì đang xảy ra. Cô bỡ ngỡ vì sự lỗi thời của bản thân thì ít nhưng thất vọng với lời hứa nâng đỡ của nhà sản xuất game show thì nhiều.

Ca sĩ, diễn viên V. cũng một phen làm ầm ĩ và buông lời thề “không bao giờ chơi với ông trùm truyền thông T. nữa vì bị “hứa lèo”. Chuyện là khi tham gia chương trình ca hát dành cho nghệ sĩ, V. được nhà sản xuất chiêu dụ rằng: “Kiểu gì em cũng thắng khi thí sinh toàn người “đá lộn sân”. Khổ nỗi giám khảo là những người trong giới chuyên môn, lại chấm điểm công khai trên sóng truyền hình nên nhà sản xuất dù muốn cũng trở tay không kịp. Bị mất mặt trước công chúng, V. hận nhà sản xuất đã “dụ” mình làm “tốt thí” cho chương trình của họ.

Hẳn nhiên, đa phần nghệ sĩ cũng chẳng dễ bị dụ nếu họ không “tham lam” trước món tiền thưởng lớn và được dịp đánh bóng tên tuổi. Khi tham gia chương trình họ bị ràng buộc với nhiều điều khoản trong hợp đồng, từ việc bảo mật nội dung chương trình, nội dung hợp đồng đến việc chấp hành tham gia điều động sản xuất nội dung game show theo yêu cầu của ê-kíp thực hiện. Đây chính là cơ sở để nhà sản xuất xây dựng nên vô số những hình ảnh khác lạ, thậm chí lố bịch cho người chơi trên sân khấu và trên sóng truyền hình. Trong đó, hình ảnh trai giả gái đã trở nên bội thực với khán giả.

Game show thực tế cũng chỉ là sân chơi giải trí nhưng nghệ sĩ biến mình thành kẻ mua vui có phần lố bịch, “rẻ tiền”, như nhận định của nhiều người, là không đáng. Nghệ sĩ Quốc Thảo bày tỏ quan điểm: “Theo tôi, nghệ sĩ nên hạn chế hình ảnh giả gái, đồng thời cũng không dàn dựng tiết mục phản cảm vì ít gì chúng ta cũng là nghệ sĩ nên phải làm nghề cho tử tế”.

 

Mời lên sóng cả những tên tuổi gây xì-căng-đan

Nhiều nhà sản xuất game show cũng cố tình mời những nhân vật chưa lộ tài nhưng thừa xì-căng-đan xuất hiện chỉ đề câu view, dù gặp sự chỉ trích nặng nề từ khán giả, giới truyền thông. Không cần biết tài năng đến đâu, cứ là những cái tên rất “hot” trên mạng xã hội có đông người theo dõi là được chiêu mộ chơi game show. Thậm chí, họ còn được coi là “át chủ bài” của nhà sản xuất để quảng bá cho game show của họ với mục đích thu hút người xem.

 

Thùy Trang