Nghệ nhân dân gian Bạch Huệ: “E ngại cái chất đờn ca tài tử không còn như xưa”

* Ðã lâu ít thấy bà xuất hiện, tình hình sức khỏe của bà ra sao rồi?

- Ba năm nay tôi bị tai nạn gãy chân phải mổ. Hổng hiểu sao người ta mổ thì đi được còn tôi thì không, vậy là cứ phải rê theo cái xe đẩy này. Kể từ đó người ta cũng ít mời tôi đi hát, đi chấm thi. Tôi tức quá nói tôi gãy chân chứ tay, mắt, lỗ tai có sao đâu mà hổng kêu tôi. Nhưng nghĩ lại cũng thông cảm, đi tới mấy chỗ lớn, nhà văn hóa mà mang theo cái này (chỉ xe đẩy - NV) thì cũng kỳ nên chắc người ta không dám mời.

- Làm gì mà có liên quan tới đờn ca tài tử (ĐCTT) là tôi không thấy mệt. Tôi sợ ĐCTT rồi sẽ mai một. Bản thân tôi lại rành loại hình này nên lúc nào cũng muốn tham gia các hoạt động của ĐCTT, góp được gì thì góp.

Ở Sài Gòn này gần như quận huyện nào tôi cũng từng đứng lớp dạy ĐCTT, dạy cả ở các tỉnh khác. Tôi thấy có học trò than học ca tài tử khó quá, muốn học ca vọng cổ để dễ kiếm tiền hơn. Vì vậy tôi rất lo lắng…

- Trong thời buổi sàn diễn cải lương ảm đạm nhưng các nhóm, các CLB ĐCTT vẫn hoạt động đều đặn. Rất nhiều quận huyện ở TP.HCM có CLB ĐCTT, ở các tỉnh thành Nam bộ cũng vậy. Rõ ràng ĐCTT có sức sống mãnh liệt, bám rễ trên mảnh đất Nam bộ.

Thấy mừng, nhưng ngó kỹ coi xôm tụ vậy mà vẫn còn nhiều điều e ngại, làm như cái chất không còn nghiêm túc như trước kia. Học trò ca trật mà thầy không chịu chỉnh. Thầy đờn thì cũng ít học, chỉ nghe đĩa rồi đờn theo. Năm cung có chữ gì, bảy cung có chữ gì vậy mà cũng đờn thiếu. Tôi đi chấm thi ĐCTT có tiết mục người nghe nói hay quá trời mà sao tôi chấm điểm thấp, tại người ta hổng biết là mấy ổng đờn bị thiếu. Người ca rành mà nghe đờn thiếu là khó chịu lắm!

- Lý tưởng là... không lý tưởng gì cả, quan trọng là hoàn cảnh và cảm hứng thôi! Người ca và người đờn phải hợp thì ca mới sung. Chỉ đơn giản là đi ngang xóm, có ông ngồi trong nhà ngoắt tay: Ê, vô ca chơi! Nếu mà hợp thì chỉ cần rao đàn thôi là muốn ca ngay. Hai người đờn ca mà hứng thú thì có khi thu hút cả xóm tới ngồi ca chung. Có cần tổ chức rình rang, nghiêm trọng gì đâu!

- Tôi nghĩ là mình không có duyên với sân khấu cải lương, tôi thích ca đài hơn. Hồi đó, tôi bị ông xã đánh đòn quá nên đi theo đoàn hát để dứt được ổng. Với lại cũng muốn đi cho biết đó biết đây mà lại không tốn tiền. Tôi theo được đoàn Hoài Dung - Hoài Mỹ, Sông Kiều, Kim Thanh, Tơ Đồng. Kêu hát vai gì tôi hát vai đó, được hai năm đoàn hát ế quá không có tiền trả lương, vậy là tôi quay về hát đài.

- À, đó là căn nhà cô học trò của tôi. Con bé ở nhà dưới, tôi ở trên gác, rủi cái tôi bị gãy chân, lên xuống khó khăn nên mọi người khuyên qua viện dưỡng lão ở. Vậy là tôi về đây cũng được hơn một năm rồi!