Nữ nghệ sĩ Bình TrangThưa
quý thính giả, trong lịch sử cải lương, có nghệ sĩ chỉ một bài ca, xuất
hiện lần đầu tiên trên sân khấu gặp may mắn nên liền sau đó trở thành
nghệ sĩ nổi tiếng, rồi cứ theo cái đà bộc phát đó mà thẳng tiến lên đài
danh vọng.
Cũng có trường hợp một nghệ sĩ hội đủ các ưu thế về
thinh và sắc nhưng không gặp dịp may, không có thời thế thuận lợi, nghệ
sĩ đó cố gắng hết sức nhưng vẫn không thể nào thành đạt được như các
nghệ sĩ tài danh đàn anh đàn chị trong thập niên 60.
Thiếu may mắnNghệ
sĩ thiếu may mắn đó là Bình Trang, một nữ nghệ sĩ có sắc vóc sáng sân
khấu, giọng ca trong trẻo lại dài hơi, có thể ca vô vọng cổ một hơi hơn
một trăm chữ, theo kiểu ca vọng cổ dài hơi của hai nghệ sĩ Châu Thanh và
Phượng Hằng, tuy nhiên nghệ sĩ Bình Trang không gặt hái được sự thành
công trong sự nghiệp nghệ thuật cũng như về mặt tài chánh như mong muốn.
Nghệ
sĩ Bình Trang sanh năm 1957 tại Saigon, gia đình khá giả, không có ai
theo nghề sân khấu. Năm 1969, Nguyễn Phương mở một lớp dạy ca hát tại
nhà, nghệ sĩ Tám Vân dạy ca và diễn, nhạc sĩ Tám Lắm, người đã đào tạo
các danh ca Phương Bình, Diệu Nga, chịu trách nhiệm dạy ca cổ và đàn
kìm, Nguyễn Phương dạy động tác hình thể trên sân khấu, diễn xuất trong
đài từ và chịu trách nhiệm soạn bài ca cho lớp học. Các học viên khóa
đầu có Minh Long, Bình Trang, Ngọc Hiếu, Tú Anh, Diệu Nga và hơn mười
học viên khác.
Lúc đó Bình Trang dùng nghệ danh Thanh Lệ. Cô mới
có 12 tuổi, giọng ca rất trong, âm lượng lớn, ca đúng tiết điệu và nhịp
điệu như các con em của các nghệ sĩ nhà nghề, được sanh ra và lớn lên
trong đoàn hát. Các thầy đánh giá Thanh Lệ là học viên có triển vọng
nhất trong lớp đó.
Vì tôi là trưởng Ban cải lương Phương Nam của
Đài Phát Thanh Saigon và Đài Phát Thanh Quân đội nên tôi hướng dẫn các
học viên đi thực tập bằng cách ca cổ nhạc, đóng các trích đoạn hoặc diễn
một vai tuồng trong các chương trình cải lương Ban Phương Nam do tôi
thực hiện. Các cháu Thanh Lệ, Minh Long, Diệu Nga và Ngọc Hiếu đều ca
hay nhưng phải nói là Thanh Lệ xuất sắc hơn hết nhờ giọng hát thật là
trong và biểu lộ được tình cảm trong câu ca.
Cuối năm 1969, hết
khóa học, Nguyễn Phương giới thiệu để bà Bầu Thơ thu nhận bốn học viên
Minh Long, Ngọc Hiếu, Thanh Lệ, Diệu Nga vào hát cho đoàn cải lương Dạ
Minh Châu tức đoàn Thanh Minh Thanh Nga 2. Nghệ sĩ Tám Vân phụ trách
Giám đốc kỹ thuật tức là vai trò đạo diễn như cách nói hiện nay. Vì
trong đoàn có nữ nghệ sĩ Thanh Lệ là vợ của nghệ sĩ Hữu Thìn( anh của cô
Thanh Nga ) nên nữ diễn viên Thanh Lệ đổi tên lại là Kiều Lệ Thanh.
Hai nghệ sĩ trẻ Minh Long và Kiều Lệ Thanh diễn thành công qua các vai chánh tuồng Hoa Mộc Lan và Bảy Mùa Mai Nở.
Ảnh HV - CLVNCOM
Lúc
đó tình hình chiến sự sau Tết Mậu Thân chưa ổn định, các tỉnh còn giờ
giới nghiêm ban đêm nên đoàn hát Dạ Minh Châu cũng như nhiều đoàn hát
khác không thể có số doanh thu cao khi đoàn hát phải hát suất ban ngày
thay vì suất hát đêm. Đoàn Dạ Minh Châu phải lưu diễn vô các quận,
huyện, ấp, xã như một gánh hát rong để có thu nhập cho nghệ sĩ sống, tuy
nhiên vì quá khổ cực và số thu ít ỏi, các nghệ sĩ bỏ trở về Saigòn,
đoàn Dạ Minh Châu tan rã ở Hậu Giang.
Sau đó Kiều Lệ Thanh tức
Bình Trang cộng tác với đoàn Hương Mùa Thu trong nhiều năm. Cô là đào
ca, có nhan sắc, diễn xuất khá, nếu Kiều Lệ Thanh là con của bầu gánh
hát hay ở một đoàn hát nào khác thì Kiều Lệ Thanh có thể trở thành một
cô đào chánh, thinh sắc vẹn toàn vì ở một đoàn hát khác hơn đoàn Hương
Mùa Thu thì nữ nghệ sĩ Kiều Lệ Thanh sẽ được soạn giả đo ni đóng giày,
hướng dẫn Kiều Lệ Thanh khai thác giọng ca dài hơi một cách đúng đắn
hơn, ca rõ lời và tình cảm hơn. Với nhiều tuồng hay của các soạn giả,
Kiều Lệ Thanh sẽ có những vai hát để đời. Chỉ tiếc là Kiều Lệ Thanh hát ở
đoàn hát Hương Mùa Thu, một đoàn hát của ông bầu Thu An mà tất cả các
đào hát đều phải xếp hàng sau lưng cô đào chánh Ngọc Hương, vợ của ông
bầu kiêm soạn giả Thu An. Nữ nghệ sĩ Bình Trang tức Kiều Lệ Thanh chỉ
được đóng vai đào ba, đào nhì, đào ca để làm dàn bao tôn vinh đào chánh
Ngọc Hương.
Dàn nghệ sĩ của đoàn Hương Mùa Thu gồm có Ngọc Hương,
Ngọc Lan( em ruột của Ngọc Hương), Kim Thủy, Ngọc Thủy, Kiều Lệ Thanh,
Yến Nhung, Thu Nguyệt, Lệ Châu, Kiều Thanh, Thanh Hải, Út Hiền, Minh
Chí, Hà Bửu Tân, Hà Bửu Bửu, Hiếu Liêm, Thanh Liêm, Giang Châu, Minh
Dịch, Hữu Lợi, Bá Lộc, Hữu Lộc, Hề Minh, Bảy Xê, Cảnh Tượng.
Tuồng
của Hương Mùa Thu có: Đám Cưới Đầu Xuân, Chuyến Đò Thương, Kiếp Chồng
Chung, Con Cò Trắng, Saigon Thác Bạc, Bà Chúa Ăn Mày, Gánh Cỏ Sông Hàn,
Kiếm Sĩ Điên…Tất cả các tuồng hát trên sân khấu Hương Mùa Thu đều là của
soạn giả độc quyền Thu An sáng tác.
Sau năm 1975, nữ nghệ sĩ
Kiều Lệ Thanh cộng tác với đoàn Hương Mùa Thu, thành phần diễn viên thay
đổi, có Minh Phụng, Ngọc Hương, Hoài Thanh, Đổ Quyên, Phương Thanh,
Kiều Tiên, Bích Hạnh, Khánh Tuấn, Hữu Lộc, Hữu Lợi, Vương Tâm, Kiều Lệ
Thanh, Yến Nhung, Lệ Châu, Ngọc Lan, Hiếu Liêm, Cảnh Tượng, Hề Tẩu Tẩu,
bé Ngọc Hà. Tuồng hát có tuồng Lửa Phi Trường là vở mới, còn tất cả các
tuồng cũ của Thu An vẫn hát được sau khi đã chỉnh lý.
Vì theo
đoàn Hương Mùa Thu nhiều năm lưu diễn ở miền Trung và các tỉnh Hậu Giang
nên tên tuổi của những nghệ sĩ đoàn Hương Mùa Thu ít được ký giả kịch
trường biết đến để viết phê bình hay ca ngợi, ngoại trừ Ngọc Hương và
các nghệ sĩ tài danh có hát nhiều năm ở Saigon như Minh Phụng, Phương
Thanh…
Kiều Lệ Thanh sau đó về cộng tác với đoàn cải lương Saigon
3, được bầu Hiếu đổi nghệ danh Kiều Lệ Thanh thành Bình Trang. Bình
Trang chịu ảnh hưởng lối ca của Thanh Kim Huệ, có một thời Bình Trang
thế vai của nữ danh ca Thanh Kim Huệ trong tuồng Mái Tóc Người Vợ Trẻ,
Quán Hương Tràm, Nàng Sa Rết. Nữ nghệ sĩ Bình Trang vẫn giữ được nhan
sắc kiều diễm, lối ca rất trong và cao vút, làn hơi thật dài, kỹ thuật
luyến láy như lối ca của Thanh Kim Huệ, Bình Trang đã một thời được khán
giả ái mộ nồng nhiệt.
Ảnh HV - CLVNCOM
Cô
Bình Trang ca câu vô vọng cổ dài hơi này là thể theo lời yêu cầu của
khán giả. Xin giới thiệu thêm, Bình Trang ca câu vọng cổ dài hơi này khi
vào năm 2007, tức là cô vừa tròn 50 tuổi. Năm chục tuổi rồi mà còn làn
hơi dũng mãnh như vậy thì thử hỏi khi cô Bình Trang lúc đi Hương Mùa
Thu, cô chỉ mới 17, 18 tuổi, tuổi 17 bẻ gảy sừng trâu, làn hơi của Bình
Trang còn trong suốt và mạnh mẽ, dài hơi biết đến đâu mà kể!
Nếu
Bình Trang với làn hơi dũng mãnh đó, với những tác phẩm sân khấu của
những soạn giả trong thập niên 60, với thời cuộc ổn định, không có cái
Tết Mậu Thân và tình trạng giới nghiêm ban đêm, không có ghép mình làm
đào dàn bao nhiều năm ở đoàn Hương Mùa Thu thì Bình Trang sẽ được rèn
luyện nghệ thuật chín chắn hơn, nghệ thuật ca đúng điệu cổ nhạc và nhờ
vào các tuồng hay, nữ nghệ sĩ Bình Trang có thể là một danh ca vọng cổ,
một diễn viên lớn như những diễn viên Ngọc Giàu, Lệ Thủy, Mỹ Châu, Thanh
Hương…
Sau khi định cư ở Hoa Kỳ, nữ nghệ sĩ Bình Trang tham gia
một số chương trình của Trung Tâm Băng Nhạc Vân Sơn. Bình Trang cũng là
giọng ca cổ nhạc sáng giá ở các cuộc trình diễn trong các nhà hàng có ca
nhạc Paracell, Seafood, quán Thành Được. Trong các lần nghệ sĩ Việt Nam
xuất ngoại sang Nam Cali biểu diễn trọn tuồng, Bình Trang cũng được mời
thủ diễn một vai. Tuy không đúng như ý của Bình Trang muốn có những vai
hát để đời nhưng cô cũng vui vì có dịp hát, đở nhớ sân khấu. Bình Trang
càng đẹp thêm ra, làn hơi dũng mãnh hơn, cuộc sống kinh tế ổn định, chỉ
thiếu một nổi là không có những tuồng hát hay để cho Bình Trang thỏa
chí tung hoành.
SG Nguyễn Phương - RFABình Trang đoạt giải Phụng Hoàng tại Cali
Ý kiến bạn đọc