Một bác sĩ nội trú đã lấy bệnh tật và cuộc đời Phan Lạc Hoa làm luận văn tốt nghiệp, nhưng cũng như nhạc sĩ tài hoa, bản luận văn ấy không còn.

Nỗi đau chồng chất

Tuy đã ly dị, nhưng không có nhà riêng, Phan Lạc Hoa và Thanh Hoa vẫn chung một căn hộ tập thể chật chội được ngăn đôi bằng bức phên cót. Tinh thần ngày càng hoảng loạn, những bữa rượu suông đói cơm triền miên và những canh bài thâu đêm khiến Phan Lạc Hoa phải vào điều trị tại bệnh viện Bạch Mai với bệnh án teo xơ gan, tổn thương vỏ não và loét nặng 2/3 dạ dày.

Năm 1981, ông trở thành "bệnh nhân yêu mến" của khoa Tâm - Thần kinh, bệnh viên Bạch Mai. Cuộc đời và bệnh tật của ông được một sinh viên nội trú quan tâm, chọn làm luận văn tốt nghiệp Bác sĩ nội trú khóa 1979 - 1982.

Bác sĩ Sao Hồng nhớ lại buổi bảo vệ luận văn mang tên "Tâm căn, bệnh do căn nguyên tâm lý và sang chấn tinh thần": "Tôi đã khóc khi nghe anh Việt trình bày luận văn trước hội đồng. Bản luận văn như một tiểu thuyết cuộc đời chìm nổi của Phan Lạc Hoa thấm đẫm nước mắt và nhân tình thế thái. Không riêng gì tôi, các bạn tôi, các bác sĩ, y tá và hộ sinh đều rơi nước mắt".

Nghệ sĩ Thanh Hoa.

Bệnh nhân Phan Lạc Hoa, sau một thời gian điều trị cuối cùng được chẩn đoán thể tâm căn. Thể bệnh này không gây nguy hiểm cho xã hội cũng như bản thân họ. Chính chẩn đoán cuối cùng này đã tránh cho ông khỏi phải đi điều trị lâu dài ở… Trâu Quỳ, nơi có bệnh viện Tâm thần Trung ương. Nỗi đau của Phan Lạc Hoa càng chồng chất khi cậu con trai bé bỏng Phan Cao Nguyên mất đi. Hơn một tuổi, Cao Nguyên bị tiêu chảy nhưng mức độ chưa trầm trọng. Khi vào Viện Nhi (hồi đó đang ở trong Bệnh viện Bạch Mai) điều trị, cháu nằm chung phòng với một cháu trai cùng tuổi nhưng bị bệnh nặng hơn. Hai đứa khá giống nhau nên y tá điều trị đã sơ suất không "3 tra 3 chiếu" khi thực hiện chỉ định truyền dịch của bác sĩ. Thay vì thực hiện cho cháu bên cạnh, y tá đã truyền cho cháu Nguyên. Kết quả là cháu Nguyên bị phù phổi cấp không cứu được.

Bác sĩ Sao Hồng nói: "Chuyện này, tôi nghe các anh lớp trên đi học lâm sàng Nhi kể lại. Cho đến bây giờ, mình vẫn nghĩ, nếu Cao Nguyên còn sống, chắc bệnh nhân Phan Lạc Hoa không tìm cách giải thoát bế tắc một cách bi thương như thế...".

Phan Lạc Hoa vẫn sống giữa hai trạng thái, lúc trầm cảm, lúc tỉnh táo và lao vào sáng tác ngay tại bệnh viện như thể đang đi an dưỡng. Mỗi lúc ông về căn hộ tập thể, tiếng cười rộn rã bên kia tấm phên cót là tiếng đau xé lòng của bên này. Nhưng không thể ngờ, nhạc sĩ đã tự chọn cho mình cái chết vào "đêm chủ nhật định mệnh" đó.

Những đêm cuối cùng nghe Thanh Hoa hát 30 năm đã trôi qua, bác sĩ Sao Hồng vẫn không thể quên đêm chủ nhật, 19/9/1982, một đêm thu Hà Nội se lạnh. Đêm ấy ca sĩ Thanh Hoa - đã hoàn thành thủ tục ly hôn trước đó một tháng - có một đêm xuất thần trong cả hai show diễn tại Rạp Công Nhân và Nhà hát Lớn. Tôi có được giấy mời từ ông dượng là sếp của báo Lao Động, vì thế, đêm 19/9, tôi là một trong những khán giả của Rạp Công Nhân (đường Tràng Tiền). Những bài hát nức tiếng mà ca sĩ Thanh Hoa hát tối đó tôi cũng đã nghe nhiều lần nhưng chưa bao giờ chán: Tàu anh qua núi, Tình yêu trên dòng sông quan họ, Em vẫn đợi anh về.

NSND Thanh Hoa hạnh phúc bên đứa con trai Tôn Thất Thái Sơn.

Hôm đó, tôi biết vẫn như thường lệ, "bệnh nhân đặc biệt" được "tại ngoại" và đang đứng bên cánh gà của Rạp Công Nhân. Như bao lần ông kể, sau khi ly thân, mỗi lần Thanh Hoa đi hát, là ông tự nhủ mình hãy ở nhà. Nhưng khi vì bạn bè, lúc vì con cái mà ông đến nghe "người đàn bà hát". Cũng có lúc ông đến với đêm diễn của vợ mình như người… mộng du. Những khi như thế giọng hát của Thanh Hoa càng vút cao và những tiếng vỗ tay không dứt yêu cầu ca sĩ hát lại, ông cảm thấy như ngực mình nhói đau và đầu óc quay cuồng. Cùng hai con và bạn bè thân thiết đi "cổ vũ" cho vợ, nhưng ông thường hoặc ra về trước với con hoặc một mình theo các "chiến hữu" đi… cuốc lủi. Thanh Hoa có nhiều người đưa đón và thường kéo nhau đi ăn hay uống nước sau buổi diễn.

Rạp Công Nhân lúc 20h, khi hát xong phần của mình, ca sĩ Thanh Hoa "chạy" sang Nhà hát Lớn ngay đầu đường Tràng Tiền. Nói như ngôn ngữ bây giờ, khi đó Thanh Hoa đang là ca sĩ "hot". Ông, con gái và bạn bè tất nhiên cũng theo sang.

Tại Nhà hát Lớn, 3 bài hát kết thúc chương trình của "người đàn bà hát": Tàu anh qua núi, Vì sao anh ra đi, Em vẫn đợi anh về, như giọt nước cuối cùng làm tràn căng cái hộp sọ đã quá u uất, và đẩy bệnh nhân đến tận cùng tuyệt vọng.

Sao Hồng (bên trái) thời còn là sinh viên trường Y.

Hôm sau, sinh viên trường Y và Khoa Tâm - Thần kinh bệnh viện Bạch Mai được báo tin "bệnh nhân đặc biệt" sẽ không bao giờ trở về nữa. Xung quanh cái chết của Phan Lạc Hoa có rất nhiều lời đồn đoán và thêu dệt. Ông tự tử, nhưng không để lại một lá thư tuyệt mệnh nào. Cả bộ môn, khoa Tâm thần và sinh viên tiếc nuối cảm thương xen lẫn chút ân hận vì giá như đừng để nhạc sĩ về thăm nhà vào chủ nhật đó!

Nhạc sĩ Nguyễn Trọng Tạo cho biết, theo lời kể của Thanh Hoa, sau đêm diễn, khi các con đã ngủ, Phan Lạc Hoa pha cà phê "thương lượng" với Thanh Hoa hủy giấy ly hôn, nhưng không được. Anh tuyên bố cả hai sẽ "đi tàu suốt" (nghĩa là cùng chết). Thanh Hoa sợ quá chạy sang nhà cô gái bên cạnh. Một lát, nghe tiếng đạp tường vọng sang, Thanh Hoa có linh tính không ổn, chạy về nhà từ cửa sau, không thấy Phan Lạc Hoa ở trong nhà, còn cửa trước đã bị khóa ngoài. Sợ quá, Thanh Hoa chạy vòng dãy nhà A4 gõ cửa nhạc sĩ Lê Đình Lực. Khi Thanh Hoa và Lê Đình Lực đến hiên trước cửa nhà thì thấy Phan Lạc Hoa đã treo cổ, liền kêu cứu.

Mọi người đưa được Phan Lạc Hoa xuống, rồi đưa anh sang bệnh xá khu tập thể Đài Tiếng nói Việt Nam cấp cứu, nhưng đã muộn, vì trước đó anh uống cà phê pha rượu. Sau cái chết đó, Thanh Hoa phải đối diện những lời thoá mạ và chỉ trích phi lý của người đời.

Sinh viên trường Y đi dự đám tang Phan Lạc Hoa kể lại, những chiến hữu văn nghệ tâm giao với ông, trước lúc ném cho ông nắm đất đã tưới lên ông những ly rượu trắng uống dở và thề sẽ trả thù. Nói thế thôi, lúc đó họ không hiểu họ sẽ trả thù ai và vì cái gì. Sau giỗ trăm ngày, Thanh Hoa đi hát trở lại, vẫn những bài hát quen thuộc ngày nào.

Cũng chính giọng hát và những bài hát đó. Tiếng hát vút lên có lúc như nghẹn lại. Phần lớn khán giả đón đợi và chia sẻ sự cảm thông với ca sĩ,  nhưng không phải buổi diễn nào cũng êm thấm. Sao Hồng nhớ đêm Thanh Hoa biểu diễn ở trường Y sau cái chết của Phan Lạc Hoa, xen lẫn tiếng vỗ tay là tiếng la hét chửi rủa: "Đồ sát chồng”, “Xuống đi”... Những lúc đó, Thanh Hoa đi xuống sau cánh gà với vị nước mắt đắng chát. Những sinh viên, bác sĩ hiểu và thông cảm cho Thanh Hoa như Sao Hồng vẫn chiếm số đông. Vì thế Thanh Hoa mới đến trường hát như ngày nào.

Hơn 30 năm đã trôi qua, khoa Tâm - Thần kinh của bệnh viện Bạch Mai giờ cũng đã thay đổi nhiều so với thời "bệnh nhân đặc biệt" Phan Lạc Hoa điều trị. Không còn những bờ dậu thưa để sinh viên thực tập có thể qua lại dễ dàng gặp các bệnh nhân tâm thần. Bác sĩ Kim Việt - người trong trí nhớ của Sao Hồng là đọc luận văn về cuộc đời Phan Lạc Hoa - giờ đã là Viện trưởng Viện sức khỏe tâm thần.

Bác sĩ Việt cho hay, thời gian đã quá lâu, bệnh án, luận văn về Phan Lạc Hoa rất khó tìm lại. Nhưng trong trí nhớ của ông, Phan Lạc Hoa cũng là một bệnh nhân bình thường của khoa Tâm - Thần kinh bệnh viện Bạch Mai. Sinh viên thực tập Sao Hồng ngày nào giờ đã là một bác sĩ tuổi ngũ thập sống và làm việc ở Nha Trang. Đối với Sao Hồng, dù bất cứ điều gì đã xảy ra với Phan Lạc Hoa, điều còn lại vẫn là những cảm xúc thật đẹp khi những sáng tác của nhạc sĩ này như Tàu anh qua núi, Tình yêu bên dòng sông quan họ.... đã vượt lên cả cái chết để còn mãi với thời gian.

Theo Tiền Phong
 

Tác giả 'Tàu anh qua núi' - tài năng, bạc mệnh

Những sáng tác của Phan Lạc Hoa như 'Tàu anh qua núi', 'Tình yêu bên dòng sông Quan họ' vẫn còn lại với thời gian, nhưng hồi ức về cuộc đời đầy bi phẫn của ông, ai nhớ, ai quên?

Một sinh viên trường Đại học Y - trong kỳ thực tập ngắn ngủi ở Bệnh viện Bạch Mai đã có dịp gần gũi "bệnh nhân đặc biệt" Phan Lạc Hoa tại khoa Tâm thần.

Những câu chuyện của người sinh viên ấy, nay là bác sĩ Sao Hồng, đã hé lộ sự thật về nhạc sỹ tài hoa bạc mệnh.

"Lý lịch" bệnh nhân Phan Lạc Hoa

Bác sĩ Sao Hồng, người sinh viên ngày nào, giờ đã ở tuổi ngũ thập, chất giọng miền Trung đặc sệt chùng xuống khi kể về thời gian thực tập tại giường bệnh của Phan Lạc Hoa.

"Câu chuyện tôi kể chỉ là kỷ niệm của một thời đói khổ và mộng mơ. Tôi trực tiếp nghe, tiếp xúc, đọc được những gì về một nhạc sĩ tài hoa bạc mệnh. Có thể có một số chi tiết chưa chính xác (30 năm rồi còn đâu) nhưng tôi vẫn tự tin về trí nhớ của mình.

Tôi bắt đầu nghe tiếng Phan Lạc Hoa từ những bài hát nổi tiếng một thời qua làn sóng phát thanh:Tàu anh qua núi, Tình yêu bên dòng sông Quan họ.

Bút tích Phan Lạc Hoa dành cho bác sĩ Sao Hồng, hồi đó là sinh viên thực tập.

 

Tháng 9/1981, tôi là sinh viên Y5 đi học luân khoa ở Khoa Tâm thần, Bệnh viện Bạch Mai (nay là Viện Sức khỏe tâm thần). Phan Lạc Hoa đang là một trong những "bệnh nhân nổi tiếng" ở khoa này.

Thời đó, nhiều bệnh nhân nam của Khoa Tâm thần, bệnh viện Bạch Mai, có "lý lịch cuộc đời" rất ấn tượng với sinh viên như tụi mình.

Đa số họ, có biệt tài, học giỏi, thông minh hoặc uyên bác một lĩnh vực nào đó. Nhưng những tư duy, những suy nghĩ thầm kín của họ hoặc là quá cao siêu hoặc là lạc lõng giữa thời cuộc, làm cho họ luôn cảm thấy cuộc đời mình bế tắc.

Những trường hợp này thường được các nhà tâm lý học, bệnh học tâm thần nói một cách ví von là thuộc nhóm nhân cách nghệ sĩ. Phan Lạc Hoa - một trong số bệnh nhân đó - được sinh viên quan tâm đặc biệt”.

Các khoa chỉ được ngăn cách bằng bờ dậu thưa, nên sinh viên thực tập có thể qua lại rất dễ.

Hồi ấy, bệnh nhân tâm thần được tìm hiểu rất kỹ về đời sống riêng tư - một việc cần làm để có thể tìm ra nguyên nhân bệnh và có liệu pháp điều trị hiệu quả.

Trong trí nhớ của Sao Hồng, Phan Lạc Hoa có mái tóc bờm lên những nếp xoăn màu nâu cháy nắng. Khuôn mặt gồ ghề sắc cạnh. Da mặt ngăm ngăm lại lỗ chỗ vết rỗ. Dấu tích của bệnh đậu mùa thời ấu thơ nghèo khó (có lẽ, điều này giải thích vì sao hiếm có hình ảnh của ông trên phương tiện truyền thông hiện nay).

Nhạc sĩ có đôi bàn tay đầy vết chai sạn của công nhân quen cầm búa, cầm kìm, cầm xà beng, tương phản hình ảnh ông ôm đàn ghi ta với giọng khàn khàn thuốc lào cất lên những bài ca.

Phan Lạc Hoa kể chuyện rất lôi cuốn. Những câu chuyện giữa khoảng tỉnh và mê với Sao Hồng đã chắp nối cuộc đời đầy sóng gió của ông. Ông cười nói: Mình tuổi Hợi mà sinh giữa ban đêm, nên cuộc đời kiếm được miếng ăn không phải dễ.

Bác sĩ Sao Hồng nhớ lại lần được nhạc sĩ Phan Lạc Hoa kể chuyện đời: "Mồ côi cha. Tuổi thơ trôi dạt qua nhiều vùng quê. Phải lao động từ nhỏ. Học hành chắp vá. Nghề nghiệp bấp bênh. Dáng vẻ phong trần, bất cần đời. Không thích khuôn phép và sống theo cảm xúc.

Từ nhỏ, Phan Lạc Hoa đã phải cùng mẹ lang bạt kiếm ăn xứ người. Từ quê Thạch Thất, hai mẹ con trôi dạt theo dòng di dân quen thuộc thời Pháp: Nam Định, Hải Phòng và Quảng Ninh. Ông học ở trường đời nhiều hơn ở trường lớp. Những công nhân và thợ lò vùng cảng, vùng mỏ tốt bụng đã cưu mang giúp đỡ mẹ con ông. Trong câu chuyện, ông vẫn ví von, tuổi thơ mình như cây cỏ dại mọc lên giữa cánh đồng hoang.

Học hành chắp vá nhưng ông là người thông minh và nhạy cảm. Ông có "hoa tay" và năng khiếu văn nghệ gần như là bẩm sinh. Vì thế, từ phong trào văn nghệ vùng mỏ ông được cử về học ở trường Âm nhạc Hà Nội, như là hạt nhân phong trào văn nghệ vùng mỏ trong tương lai.

Tại trường Nhạc, ông gặp và yêu mê mệt cô nữ sinh năm thứ ba "bé choắt có đôi mắt đẹp hút hồn và giọng hát đầy triển vọng", Nguyễn Thị Thanh.

Mối tình lãng mạn bay bổng đạt đến đỉnh của sự ngất ngây thì… cả hai phải đối diện thực tại. Cô sinh viên có thai khi chưa kết thúc khóa học.

Đó là một bước ngoặt trong cuộc đời Phan Lạc Hoa, buộc ông phải đứng trước sự lựa chọn nghiệt ngã. Việc có thai ngoài ý muốn mà chưa hôn thú, "chưa báo cáo tổ chức" là vấn đề rất nghiêm trọng bấy giờ.

Chế độ tem phiếu có thể nuôi sống người độc thân nhưng với một "gia đình sinh viên" chưa có hộ khẩu.. thì có thể đói nhăn răng.

Như một cú sốc, ông mất thăng bằng một thời gian vì không biết sẽ tổ chức cuộc sống thế nào. Ông chạy trốn thực tại và lang thang với bạn bè. Hồi tâm, ông quay về và sống với Thanh mà không cưới hỏi. Hồi ấy, sống không cưới hỏi đã là một điều ghê gớm. Nhưng việc ông mang tiếng đào ngũ khi có quyết định đi B để ở lại chăm sóc vợ đang bụng mang dạ chửa lại càng ghê gớm hơn. Việc đó đồng nghĩa với việc ông bị kỷ luật, mất biên chế, sổ gạo, bị "vứt ra đường".

“Mất biên chế, đồng nghĩa với trắng tay. Không có sổ gạo, tem phiếu. Không nơi nào dám nhận ông, "một thằng đào nhiệm", Phan Lạc Hoa kể lại với Sao Hồng với chất giọng thuốc lào trong khuôn viên khoa Tâm thần.

Ông nói hồi đó mình là như một người tỉnh lẻ trắng tay "trôi dạt về thủ đô" mà gánh trên vai trách nhiệm làm cha làm chồng.

Ông làm bất cứ công việc gì để sống cùng vợ con. Nhưng cũng có khi, sáng đi tìm việc, chiều về hai bàn tay trắng trong cơn say bét nhè.

Những năm tháng bị "tống ra lề đường" bị hắt hủi, ông mang tâm trạng mặc cảm và tự ti. “Thật là hèn khi phải ăn bám vợ", nhạc sĩ thốt lên cay đắng.

Vợ ông, ca sĩ trẻ Nguyễn Thị Thanh được nhận về Đài Tiếng nói Việt Nam như một biên chế chính thức. Rồi trở nên nổi tiếng với nghệ danh Thanh Hoa. Nỗi dày vò mặc cảm ngày càng chồng chất, khi vợ ông ngày càng khẳng định được chỗ đứng trong lòng khán giả.

Công nhân sắp chữ và những bài hát để đời

Đúng lúc ấy, Phan Lạc Hoa gặp ông Tạ Đình Đề (Tổng cục trưởng Tổng cục Đường sắt), một nhân vật huyền thoại của thời kháng Pháp với bản tính nghĩa hiệp, giỏi thu phục nhân tâm. Ông về làm "lính"của ông Tạ Đình Đề.

Ông Tạ Đình Đề biết nhìn người và cưu mang những người có cá tính và thất cơ lỡ vận như Phan Lạc Hoa, Lưu Quang Vũ,? tạo công ăn việc làm cho họ; tạo môi trường để phát huy sở trường của họ.

Thế nhưng con người vừa có tâm vừa có tầm ấy lại bị bắt oan và Phan Lạc Hoa trở về làm công nhân sắp chữ ở xưởng in.

Bệnh viện Bạch Mai những năm 1980.

 

Phan Lạc Hoa đã quen lao động chân tay. Nhưng những bản kẽm, thuốc lá, thuốc lào rẻ tiền, thiếu cơm thừa rượu tạp đã "góp nhặt" chất độc để làm nên… bệnh tật của ông sau này.

Nước nhà thống nhất. Năm 1976, ông Tạ Đình Đề được minh oan và trở lại làm việc. Phan Lạc Hoa vẫn vừa làm công nhân vừa làm… văn nghệ.

Những sáng tác của ông bắt đầu có tiếng vang qua giọng hát của vợ. Giai đoạn làm quân Tạ Đình Đề là thời điểm thăng hoa trong sáng tác của Phan Lạc Hoa...

Những hôm chủ nhật, phòng bệnh của nhạc sỹ rộn ràng tiếng hát cười khi cả nhà (nghệ sĩ Thanh Hoa và hai con gái Phan Huyền Thư và Phan Thế Lữ) vào thăm.

Nghệ sĩ Thanh Hoa và hai con cùng ông thường hát phục vụ theo yêu cầu của bệnh nhân, sinh viên trực ở khoa.

Phan Lạc Hoa còn chép tặng sinh viên thực tập Sao Hồng bài thơ Nhụy lửa hoa đèn do ông sáng tác. Bài thơ tình với những câu chan chứa yêu thương: "Ơi những ngọn đèn như đáy mắt em/ Khoảng tím cứ lung linh như hẹn hò nhắn nhủ".

Nhưng cuộc hôn nhân của Phan Lạc Hoa bắt đầu rạn vỡ khi chỗ đứng của hai người trong xã hội ngày càng xa nhau, họ không cùng một hướng.

Cuộc hôn nhân 10 năm và 3 mặt con đã kết thúc bằng một phiên tòa lặng lẽ. Ít ai biết rằng người viết đơn ly hôn lại chính là Phan Lạc Hoa trong trạng thái "rồ dại và cay đắng".

Theo Tiền Phong

 

Phan Huyền Thư lên tiếng sau bài báo chấn động về cha

 

"Có những chi tiết mang tính chất “nghe hơi nồi chõ”, có chi tiết phỏng đoán, có chi tiết thì tôi tin là có thật vì tôi cảm nhận được tình cảm của một cậu sinh viên Y khoa với niềm tiếc thương và ngưỡng mộ một nhạc sỹ mà anh ta yêu thích… " - Phan Huyền Thư.

Nhà thơ Phan Huyền Thư nói như vậy về nội dung bài viết đang gây chú ý cực độ mấy ngày gần đây xung quanh cái chết bí ẩn của cha mình, nhạc sỹ Phan Lạc Hoa.

30 năm sau cái chết chấn động của người nghệ sỹ tài năng Phan Lạc Hoa, câu chuyện cũ lại được xới lên lần nữa qua lời kể của bác sĩ Sao Hồng, cậu sinh viên thực tập khoa Tâm thần, bệnh viện Bạch Mai ngày nào. Ông đã từng có thời gian chăm sóc Phan Lạc Hoa những ngày bạo bệnh và có những kỷ niệm, những năm tháng không thể quên với người nghệ sỹ này. 

Trong câu chuyện đó nhắc đến cả mối tình sôi nổi, cuồng nhiệt của nhạc sỹ Phan Lạc Hoa với ca sỹ Thanh Hoa, người đã cùng ông xây đắp cuộc sống và có với nhau những người con. Trong đó có cuộc sống cô độc của Phan Lạc Hoa, những ngày chữa bệnh tại bệnh viện, những ngày buồn khi ông và vợ quyết định ly hôn và cuối cùng là cái chết do treo cổ tự tử để lại nhiều dấu hỏi đau đớn.
 

Chân dung nhạc sỹ Phan Lạc Hoa  thời trẻ

NSND Thanh Hoa, nhân vật quan trọng trong câu chuyện ấy giờ đã có cuộc sống mới. Khi câu chuyện này được xới lên cũng là lúc bà bận rộn trong những chuỗi công việc của mình. Vì thế, Thanh Hoa chưa có dịp đọc bài báo. Tuy nhiên, bà cũng nói, ở tuổi 62, với bà, những chỉ trích khen, chê đều không quan trọng nữa. 

 

Bà tự nhủ, bà đã sống những ngày tháng đáng tự hào về cuộc đời của mình. 

Những người viết bài báo nọ, đã không liên lạc để nghe câu chuyện từ bà, nên nghe kể lại nội dung của chúng, Thanh Hoa thấy có nhiều chi tiết không đúng sự thật. 

Nhưng chia sẻ với phóng viên VTC News, bà nói bà sẽ không lên tiếng gì về những điều không đúng đó, vì: "Tôi không muốn nói đến chuyện cũ, xới lại chuyện ngày xưa chỉ làm đau lòng hai con gái Thư và Lữ".

"Tôi trân trọng anh Phan Lạc Hoa bằng tình cảm của mình, đến giờ vẫn vậy. Vì thế, nói điều gì bất kỳ điều gì giờ cũng làm đau lòng người đã khuất. Anh Hoa mất là thiệt thòi của anh ấy. Tôi không muốn ở nơi nào đó, anh buồn thêm nữa" - Thanh Hoa nói.

Phóng viên VTC News đã trò chuyện với nhà thơ Phan Huyền Thư (con gái nhạc sỹ Phan Lạc Hoa và NSND Thanh Hoa) để nghe chị kể về những năm tháng đầy sóng gió của cha mẹ mình. 

Nhận xét về nội dung bài viết xung quanh cái chết bí ẩn của cha mình đang gây chú ý mấy ngày gần đây, Phan Huyền Thư nói: "Có những chi tiết mang tính chất “nghe hơi nồi chõ”, có chi tiết phỏng đoán, có chi tiết thì tôi tin là có thật vì tôi cảm nhận được tình cảm của một cậu sinh viên Y khoa với niềm tiếc thương và ngưỡng mộ một nhạc sĩ mà anh ta yêu thích… ".

- 30 năm sau ngày mất của cha mình, nỗi đau âm ỉ còn đó. Giờ nỗi đau ấy được xới lên qua lời kể của một người xa lạ. Chị có đọc hết những dòng chữ ấy? Và chị cảm thấy thế nào?

Tôi cũng đã chia sẻ với người thân của mình rằng: quá khứ chưa bao giờ ngủ yên trong tôi, cho nên không cần ai phải đánh thức nó cả!
 

Cả tôi và mẹ đều là người tận mắt chứng kiến tất cả mọi thứ… Có gì mà còn phải hỏi nhau cho thêm đau lòng?   Phan Huyền Thư

- Ký ức về những năm tháng cũ, với nhiều niềm đau, có bao giờ chị thu xếp lại, quyết định không nhớ về nó nữa?

Tôi mới nằm mơ thấy bố tôi có hai hôm nay thôi, nếu tôi mà quên được nỗi đau này, chắc tôi sẽ bị mất trí!!! Tôi còn nợ lại người thân yêu của mình nhiều câu chuyện về cha tôi, về tuổi thơ của tôi. Chồng, các con tôi, em trai và em gái tôi cùng với các cháu… chưa bao giờ tôi có thể mở miệng nói ra nửa lời…

Chuyện suốt 30 năm qua như vừa xảy ra, làm sao có một ngày bỗng nhiên tan biến như mây khói được, tôi quyết định lúc nào cũng nhớ đến nó để mình có động lực sống một cách đàng hoàng tử tế nhất có thể. 

Tôi phải sống thay cho tất cả nhũng gì tốt đẹp mà lẽ ra bố tôi phải được hưởng. Không bao giờ nên tìm cách quên đi những gì thuộc về chính mình, cho dù nó có dữ dội đến đâu chăng nữa…

- Chi tiết trong hai bài viết đăng tải trên một tờ báo mới đây khiến dư luận xôn xao, còn chị, thấy nó đúng sai ra sao?

Có những chi tiết mang tính chất “nghe hơi nồi chõ”, có chi tiết phỏng đoán, có chi tiết thì tôi tin là có thật vì tôi cảm nhận được tình cảm của một cậu sinh viên Y khoa với niềm tiếc thương và ngưỡng mộ một nhạc sỹ mà anh ta yêu thích… 

- Người đời vẫn khắt khe, đổ lỗi cái chết của cha chị, nhạc sỹ Phan Lạc Hoa có một phần lỗi của mẹ chị, NSND Thanh Hoa, bài báo mới đây cũng càng khiến nhiều người có thể nghĩ vậy. Còn chị, để lên tiếng một lần rõ ràng về việc này, chị sẽ nói gì?

Câu chuyện về bố tôi không chỉ là thứ “câu khách rẻ tiền” về cuộc tình đổ vỡ và sự bế tắc yếu đuối của một bệnh nhân. Đó là câu chuyện về một số phận ẩn dụ cho cả một thời kỳ “lý lịch chủ nghĩa” đã đẩy người ta đến bên bờ vực tuyệt vọng và sự cô độc trầm cảm thế nào… 

Bố tôi có quyền quyết định vận mệnh của mình chứ không phải là bản sơ yếu lý lịch của thành phần gia đình đại địa chủ hay “trốn quân dịch” để sống cuộc đời của người “lý lịch để trống”, ngoài biên chế và ngoài bao cấp… 

Thời đó, dám sống như vậy thật kinh khủng. Tôi nhớ một câu thơ của nhà thơ Nguyễn Trọng Tạo: “Có người đang sống, mà như qua đời…” Biết đâu, bố tôi đã chọn cách “qua đời” để được sống mãi trong lòng bạn bè và người thân, khán giả yêu quý ông bằng tác phẩm chứ không muốn sống bằng thân phận của một bệnh nhân tâm thần vất vưởng bên lề xã hội?

Khi người ta dùng từ “tự tử” chứ không dùng từ “bức tử” hay “ngộ sát”, “mưu sát…” trong câu chuyện của bố tôi mà người đời vẫn còn tham vọng quy chụp cho một ai đó phải có lỗi là sao nhì? 

Gia đình nhạc sỹ Phan Lạc Hoa chụp trước khi nhạc sỹ mất, tháng 8/1982

- Gia đình chị, người thân của chị phản ứng thế nào về hai bài báo vừa đăng?

Mẹ tôi vừa gọi điện, bà chỉ nói: Bây giờ mẹ mới hiểu tại sao hơn chục năm trước con nhất định nằng nặc bỏ nghề viết báo để chuyển sang làm phim. 

- Cùng là phụ nữ, chị thấy mẹ mình, băng qua những ồn ào, dò xét của dư luận và bình thản đến ngày hôm nay như thế nào?

Tôi không hình dung được hết những gì mẹ tôi nghĩ trong đầu nhưng tôi cho rằng mẹ con tôi sống bằng quan niệm, mình phải xứng đáng là một con thuyền, dư luận cho dù tốt hay xấu cũng nên chỉ để nó là nước mà thôi…

Có đứa còn giật khăn tang trên đầu tôi vứt xuống cống… Nhưng tôi chưa bao giờ hé răng với mẹ. Tôi sợ mẹ tôi sẽ không trụ được với sân khấu   Phan Huyền Thư

- Có khi nào, chị hỏi mẹ về quyết định cứng rắn trong chuyện ly hôn với cha?

Suốt 30 năm qua, tôi chưa bao giờ hỏi mẹ tôi (dù chỉ là một nửa câu hỏi bất kỳ mà có liên quan đến bố tôi) kể từ khi ông mất. Cả tôi và mẹ đều là người tận mắt chứng kiến tất cả mọi thứ… Có gì mà còn phải hỏi nhau cho thêm đau lòng?

- Chị chứng kiến những năm tháng khó khăn ấy của cha mẹ thế nào?

Tôi có trí nhớ rất tốt, bắt đầu từ khi 3 tuổi rưỡi, biết đọc, biết viết là tôi không quên bất kỳ chi tiết nào, bất kỳ điều gì có liên quan đến bố mẹ và gia đình tôi (có lẽ tôi sớm ý thức rằng mình có nghĩa vụ phải nhớ mọi thứ và bố tôi cũng đã tiên đoán rằng tôi có thiên bẩm để sau này sẽ trở thành nhà văn hay làm nghệ thuật). 

Tôi không thể sống tầm thường được vì tất cả những gì tôi đã từng chứng kiến từ số phận của cha mẹ mình, tôi chỉ có một cách sống thôi: ngẩng cao đầu, sống quyết liệt và bao dung.

- Và hờn trách mẹ nữa, người phụ nữ tài năng nhưng nhiều sóng gió?

Đấy là một sự suy diễn vừa tầm thường vừa thiểu năng nhân cách. Cho dù mẹ tôi thế nào thì vẫn là người sinh ra tôi. 

- NSND Thanh Hoa nói, không muốn xới lại chuyện cũ, để làm đau các con và người đã khuất. Chị thấy, gợi lại chuyện cũ, có là ác ý?

Mẹ tôi không cần phải nhạy cảm quá như thế, nhất là vào thời buổi báo chí đang bị mất định hướng, bị tung hỏa mù và được “bật đèn xanh” để sa vào những điều tầm thường, tầm phào một cách độc ác. 

Thực ra, chỉ có những người cầm bút non nớt và nền tảng tri thức quá mỏng mới dễ bị sa vào những thứ tầm phào để lơ là những điều hệ trọng lớn lao như vận mệnh đất nước, nền tảng đạo đức xã hội và kiến thiết tư tưởng cho dân tộc… 

Người đọc cũng vậy, những người nhẹ dạ và sống hời hợt mới thích thú với những thứ rác rưởi và rẻ tiền, lá cải thôi chứ người có hiểu biết họ lại đánh giá ngầm cả các nhà báo ấy chứ!

- Những năm tháng sau sự ra đi của cha, chị đã chứng kiến mẹ sống như thế nào?

Mẹ tôi đã có gia đình khác và sống yên ổn với gia đình ấy rồi mà. Tất cả mọi điều mẹ tôi cố gắng đã thành hiện thực mà bạn đang nhìn thấy ở mẹ tôi và gia đình của chúng tôi hiện nay. 

Đối diện với cuộc đời luôn có hai cách: hoặc là than vãn hoặc là chịu đựng. Chúng tôi chọn cách thứ hai. Và chúng tôi có được sự bình thản để lặng lẽ đi tiếp con đường của mình như bạn thấy.

Phan Huyền Thư và em trai Phan Lạc Cao Nguyên (đã mất) chụp năm 1980

- Rồi chị đi học, bao lâu sau thì người ta thôi nhìn chị với con mắt nghi hoặc, tò mò?

Có khi, trong một năm học mà tôi phải chuyển 4 trường khác nhau để tập trung học và trốn tránh không cho các bạn đọc vè, trêu chọc và đánh đập… Nhưng cứ vừa yên ổn được ở trường này thì bắt đầu lại có đứa nghe bố mẹ chúng nó xì xào về gia đình mình, rồi lại bùng nổ chuyện trêu chọc, đánh đập, đàm tiếu. 

Có đứa còn giật khăn tang trên đầu tôi vứt xuống cống… Nhưng tôi chưa bao giờ hé răng với mẹ. Tôi sợ mẹ tôi sẽ không trụ được với sân khấu để mà kiếm tiền nuôi gia đình. Thời bao cấp, khốn khó và khắc nghiệt… 

 

Khi trưởng thành và bước chân vào làm nghệ thuật, tôi cũng đã quá hiểu giới truyền thông rồi, cho nên thấy mình bình thản và dễ tha thứ hơn với mọi chuyện xảy ra với mình sau này . …

- Với chị và chị Lữ, có tin những điều cha mình nói với vị bác sĩ kia, trong lúc bạo bệnh là hoàn toàn sự thật?

Thật ngây ngô! Bố tôi còn tâm sự với chị em tôi nhiều gấp hàng ngàn lần với anh Sao Hồng ấy chứ. Mặc dù ông biết là mãi sau này, khi lớn lên tôi mới hiểu hết những điều ông nói, tôi biết là bố tôi quá cô độc nên coi con như bạn, biết nói gì và nói với ai trong hoàn cảnh như vậy??? 

- Mỗi lần giỗ cha có phải là một lần đau đớn không thưa chị?

Không, đau là khi người ta cứ cố gắng khai quật mọi thứ lên mà chẳng buồn lấp lại… Chứ còn với tôi, ngày giỗ, chỉ thấy ấm áp và nhớ bố nhiều hơn thôi. 

- Giờ, gia tài của cha chị, chắc không ai quên được, nó giống như thứ gì tồn tại mãi mãi. Chị có ý định làm gì với gia tài ấy?

Bố tôi không chỉ là một nhạc sĩ, ông còn ghi chép, làm thơ, viết kịch, còn nhiều tác phẩm nữa chứ! Tôi nhớ, có lần đọc một bài phê bình trên báo Văn nghệ viết về thơ Hiện đại, có trích một câu của bố tôi và đề là Khuyết danh: “Gió tựa vào tường, lưng gió thẳng /Trăng nhìn cửa số, mắt trăng vuông…” 

Tôi cũng chỉ cười thầm và chẳng buồn viết thư để tòa soạn đính chính nữa… Gia đình chúng tôi bị giết chết vì danh tiếng như vậy là quá đủ rồi, vậy nên, sau này có ai dựng chuyện là tôi háo danh là tôi lại phì cười…

Tôi chỉ mong, sau khi tôi hoàn thành tập bút ký “Phan lạc Hoa trong trí nhớ bạn bè”, và tuyển tập album các ca khúc chưa được công bố của ông, sẽ có những độc giả yêu quý bố tôi và đón nhận nó trân trọng. Vậy thôi.

- Xin cảm ơn chị!

VTC