vịt trời trúng độc
Bằng những sáng tạo thú vị, Vịt trời trúng độc vừa bước ra sân khấu hiện đại với tiếng nói bảo vệ môi trường mạnh mẽ
Diễn ra từ ngày 13 đến 15-5, tại rạp Tuổi trẻ (Hà Nội), vở kịch rối dây Vịt trời trúng độc do Nhà hát Tuổi trẻ phối hợp với Nhà hát rối dây Edo- Yukiza phối hợp dàn dựng. Vở sẽ tham dự liên hoan sân khấu quốc tế Sibiu Rumani dịp tháng 6 năm nay.
Sức sống của kịch kinh điển
Vẫn lấy câu chuyện được kịch gia nổi tiếng của Nauy- Henrik Ibsen viết trong Con vịt trời cách đây 132 năm làm chính nhưng Vịt trời trúng độc đã được đạo diễn Sakate Yoji biên tập lại và “cập nhật” một cách hợp lý vấn đề đang nóng hổi của ngày hôm nay - vấn đề con người và môi trường.
“Tôi vừa muốn Vịt trời trúng độc thấm đẫm tinh thần kịch Ibsen, vừa muốn vở kịch đủ sức chuyển tải những vấn đề nóng của thời đại. Và, theo tôi, kịch kinh điển có sức sống lâu bền từ những điều ấy…” - đạo diễn Sakate Yoji nói. Nghệ sĩ Thanh Bình là người đảm nhận vai trò đó khi anh vào vai hồn ma con vịt trời trúng đạn tập tễnh quẩn quanh nơi trần thế. Đan xen vào câu chuyện bi kịch của gia đình Gina, hồn ma ấy lên tiếng bóc trần sự thật của vấn nạn môi trường đang ngày càng bị hủy hoại vì nhiễm độc chì, từ chính những viên đạn chì do con người săn bắn. | | Trước mỗi suất diễn tại Hà Nội, đoàn nghệ thuật Kawashima- bayashi sẽ biểu diễn nhạc cụ dân gian và múa sư tử truyền thống Nhật Bản - một chương trình âm nhạc cổ truyền đặc sắc có tuổi đời hơn 200 năm được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể của thành phố Kawashima. |
Những câu nói như Con người đã làm uế bẩn loài chim, Chỉ có con người ăn thịt con người thôi, Rừng xanh sẽ báo thù… có khi làm thức tỉnh người trong cuộc nhưng cũng có khi làm cho đám người bảo thủ nổi giận.
Truyền cảm và khéo léo
Nghệ nhân Yuki Magosaburo XII (thứ hai từ trái qua) và các nghệ nhân Nhà hát
rối dây Edo - Yukiza biểu diễn trong vở kịch rối dây Vịt trời trúng độc - Ảnh: Đức Triết
Khi mới từ Nhật Bản trở về, NSND Lê Khanh từng chia sẻ đã có lúc chị âm thầm ngồi khóc vì gặp những trở ngại tưởng như khó vượt qua khi tham gia dự án.
Xem vở diễn càng hiểu rõ hơn những trở ngại, khi mà trừ người vợ Gina - Lê Khanh thủ vai - thì tất cả các nhân vật khác trong Vịt trời trúng độc như ông chồng Hjaimar, cô con gái Hedvig, anh bạn thân Gregers, lão Werle, ông thầy thuốc Relling…đều do những con rối “vào vai” và nói bằng tiếng…Nhật.
Quay cuồng giữa bao mối quan hệ, Lê Khanh chuyển tải xuất sắc cảm xúc của người đàn bà đắng cay giữa sự thật bị bóc trần mà vẫn không thôi hy vọng được hạnh phúc…
NSND Lê Khanh (vai Gina) diễn ăn ý suốt 80 phút cùng nghệ sĩ rối dây Nhật Bản
trong vở Vịt trời trúng độc - Ảnh: Đức Triết
Tất nhiên, sự thành công ấy của Lê Khanh còn được thôi thúc không ngừng từ những nghệ sĩ rối dây Nhật Bản. Bằng ngữ điệu truyền cảm và những động tác vô cùng khéo léo, tinh tế; những Yuki Magosaburo XII , Yuki Chie, Yuki Ikuko, Yuki Kazuma, Oka Izuna, Yumoto Aki… không ngừng truyền sức sống thực thụ của một con người có cảm xúc, có yêu thương, ghét bỏ, độc ác, thù hận… cho “vai diễn” của mỗi con rối. Cộng hưởng vào đó là tiếng violon đầy ngẫu hứng của nghệ sĩ Ota Keisuke.
Giữa những đổ vỡ, bi kịch của con người hay tiếng nói đầy phẫn nộ từ thiên nhiên, vở kịch vẫn gieo những cảm xúc tươi sáng, niềm hy vọng cho ngày mai…
* Ông Trương Nhuận - Giám đốc Nhà hát Tuổi trẻ: Một cách gợi mở thú vị về sự kết hợp giữa sân khấu truyền thống và hiện đại “Sau ba suất diễn tại Hà Nội, vở kịch rối dây Vịt trời trúng độc có thêm suất diễn vào lúc 20g ngày 17-5 tại Nhà hát lớn thành phố Hải Phòng. Trong 1,6 tỷ đồng tổ chức bốn suất diễn ấy, Nhà hát Tuổi trẻ đóng góp 500 triệu đồng, còn lại do Asia Center- Quỹ Japan Foundation, Naman Retreat và Hiệp hội Unesco Hà Nội tài trợ. Đây là một cơ hội dành cho giới làm nghệ thuật ở Việt Nam được dịp tiếp cận với một cách gợi mở đầy thú vị về cách khai thác kịch kinh điển cũng như sự kết hợp ăn ý giữa sân khấu truyền thống và hiện đại. * Đạo diễn Sakate Yoji: “Tôi bất ngờ khi Vịt trời trúng độc được diễn đúng dịp này!” “Nói thực là dự án vở kịch rối dây Vịt trời trúng độc được một đội ngũ sáng tạo đều là những nghệ sĩ hàng đầu của Nhật Bản vô cùng khó tính thực hiện. Đối với chúng tôi, nghệ sĩ nào trên thế giới cũng có thể cùng đứng trên sân khấu, diễn chung một vở kịch nếu như thực sự tài năng. Có một điều nữa tôi muốn chia sẻ với các bạn là mấy ngày qua khi đọc những bản tin về vấn đề ô nhiễm môi trường biển ở Việt Nam, tôi đã bất ngờ vì sự ngẫu nhiên vở Vịt trời trúng độc được biểu diễn đúng dịp này”. Đ. Triết (ghi) |
Đúc TRIẾT
Chuyện “Vịt trời trúng độc”
NSND Lê Khanh và nhóm nghệ sĩ Nhà hát Tuổi trẻ vừa trở về nước sau chuyến học tập cách làm sân khấu tại Nhật Bản suốt 4 tháng liền.
Vở mới "Vịt trời trúng độc" là thành quả của chuyến du học này, được dàn dựng trên nền kịch bản của đại văn hào người NaUy Henrick Ibsen, sắp ra mắt khán giả Việt Nam.
Liên quan đến vở diễn mới, NSND Lê Khanh kể rằng chị đã mê mẩn và bị chinh phục bởi không gian sân khấu mang phong cách độc đáo, sự kết hợp giữa con người và con rối trong một vở diễn của Nhà hát Yukiza (Tokyo) vào năm 2014, trong chuyến học tập tại Nhật Bản. Ngày trở về, chị đã phát biểu: "Khi chúng tôi đến, bạn mới trồng một cây fuji trơ cành. Giờ thì cây trổ lá tốt tươi, cũng giống như trong chúng tôi đã nảy nở rất nhiều điều tốt đẹp sau khi tiếp cận với sân khấu, lối diễn có sự dung hòa giữa truyền thống và hiện đại của các bạn Nhật Bản. Tôi mong muốn được trổ hoa, muốn hiện thực hóa điều đó cùng Yukiza".
Thế là người Nhật để tâm. Chính nghệ nhân Yuki Magosaburo đời thứ 12 đã triển khai dự án biểu diễn của Nhà hát Yukiza tại Việt Nam vào tháng 3-2015, tạo cơ sở trao đổi về một sân khấu hợp tác quốc tế Nhật - Việt tại hai nước. Muốn thế thì phải đi học, học thật sự. Hai diễn viên, một kỹ thuật âm thanh, một thiết kế sân khấu, trong đó có cả Phó Giám đốc Nhà hát Tuổi trẻ Lê Khanh lại sang Nhật học. Mà là học "xuyên Tết", nghiêm túc, cầu thị suốt 4 tháng trời.
Mục đích của chuyến học tập nói trên rất rõ ràng: Tạo ra được một chương trình công diễn hoàn chỉnh cùng các nghệ sĩ của Nhà hát Yukiza tại Nhật Bản. Ngoài diễn viên, các kỹ thuật viên Việt Nam cùng dựng sân khấu với người Nhật Bản một cách bình đẳng. Tuy vậy, trình độ và phong cách làm việc của nghệ sĩ, kỹ thuật viên, đạo diễn ở ta khác xa với Nhật Bản, ê kíp của Việt Nam đã phải nỗ lực rất nhiều để có thể theo kịp bạn. NSND Lê Khanh thành thật: "Nhiều lúc tôi thấy mình thật dốt, thật kém. Chẳng có cách nào khác là phải cố gắng tiến lên thôi". Sau một thời gian, ê kíp của dự án quyết định chọn dựng vở "Vịt trời trúng độc" dựa trên nguyên tác "Con vịt trời" của kịch tác gia người NaUy Henrick Ibsen - với ý tưởng về sự gặp gỡ văn hóa Âu - Á, giữa truyền thống và hiện đại, mới lạ để có thể mang vở đi khắp nơi, xóa nhòa mọi ranh giới chứ không chỉ diễn vài ba buổi rồi "đắp chiếu".
"Vịt trời trúng độc" của đạo diễn Sakate Yoji không sử dụng hình thức kịch hiện đại như nguyên tác, mà triển khai hình thức mộng huyền phức hợp của Noh - kịch truyền thống Nhật Bản. Tính bình luận được thể hiện qua sự phân ly giữa con rối và người điều khiển rối trong sân khấu kịch rối truyền thống, giúp chiếu rọi sâu sắc đời sống nhân vật của kịch tác gia Henrick Ibsen. Vở diễn mở ra theo cấu trúc kịch Noh, nhân vật chính là một hồn ma đang ám giữ không gian và nhân vật phụ là người hành hương đến hỏi chuyện, từ đó tái hiện câu chuyện quá khứ - chính là cốt truyện nguyên tác.
NSND Lê Khanh là nhân vật liên kết trong cả vở diễn, luôn đối diện với những con rối do diễn viên của Yukiza đảm nhiệm. Lê Khanh nói: Đây là một ê kíp vô cùng "VIP". Một đạo diễn tài danh của Nhật Bản. Dàn diễn viên xuất sắc, trong đó có nghệ nhân Yuki Magosaburo đời thứ 12. Ota Keisuke là nghệ sĩ violon nổi tiếng. Sân khấu được trang trí tối giản, tinh tế, làm nổi bật từng trò diễn... Nghệ sĩ rối Nhật Bản tài năng, diễn có hồn đến mức có lúc NSND Lê Khanh nghĩ mình chính là một con rối to lớn thực thụ hòa trong nhóm rối của bạn.
"Vịt trời trúng độc" đã "lên sàn" thành công trong 6 buổi diễn tại Nhà hát nghệ thuật Tokyo và Theatre East, cuối tháng 3-2016. NSND Lê Khanh không giấu được sự hân hoan khi được tiếp cận với cách làm sân khấu không giới hạn, không khiên cưỡng, rất nghiêm ngặt mà tràn trề sáng tạo. Trước mắt, khán giả trong nước sẽ được thưởng thức một "bữa tiệc" nghệ thuật không biên giới "Vịt trời trúng độc", dự kiến tại Nhà hát Tuổi trẻ (11 Ngô Thì Nhậm, Hà Nội), từ ngày 13 đến 15-5 và tại Nhà hát Lớn - Hải Phòng, ngày 17-5.
Yên Nga / hanoimoi.com.vn
Ý kiến bạn đọc